2. Abdülhamid Döneminde Kurulan Bir Örgüt Umur-u Hafiye

Umur-ı Hafiye, Osmanlı Devleti’nde II. Abdülhamid dönemindeki (1876-1909) gizli istihbarat örgütü.

1807-76 arasında çoğu saraya ve padişaha yönelik birçok ayaklanma olduğu için II. Abdülhamid devlet adamlarına ve komutanlara kuşkuyla bakıyordu. Aleyhindeki gelişmeleri daha başlangıçta haber alabilmek amacıyla, yapısı gizli tutulan bir istihbarat örgütü kurdurdu. Örgütün görevi, her yola başvurarak kişi ve kuruluşlara ilişkin bilgi toplayıp padişahın değerlendirmesine sunmaktı, örgüt. Zaptiye Nezareti’ne bağlı çalışıyordu, ama uygulamada herkese hafiyelik yaptırıyordu.

Umur-ı Hafiye örgütü, serhafiye-i şehriyarinin yönetiminde 21 merkezden oluşuyordu. Merkezlerin karakolları ve büroları yoktu. Bir merkeze bağlı hafiyeler, gözden uzak bir yerde buluşarak görev bölümü yapar, birbirlerine bilgi aktarırlardı. Taşrada kamu görevlileri arasında da hafiyeler seçilmişti. Bunlar edindikleri özel ve önemli bilgileri İstanbul’u giderek saraya aktarırlardı.

Hafiyeler dört sınıfa ayrılırdı. Birinci sınıftan olanlar, padişaha bağlı ibrikçi, esvapçı gibi mabeyn mensuplarıydı. Bunlar jurnallerini yazılı ve sözlü olarak doğrudan padişaha sunarlardı.

İkinci, üçüncü ve dördüncü sınıf hafiyeler ise merkezlerdeki başhafiyelere bağlı olarak çalışırdı. Bu gruplara “ava-ne” denirdi. Jön Türklerin güçlenmesi nedeniyle 1890’larda hafiyelik daha büyük bir önem kazandı. Aralarında müşir ve vezirlerin de bulunduğu hafiyelerin sayısı arttı. Böylece Yıldız Sarayı’na ve hafiyelik merkezlerine her gün çoğu asılsız yüzlerce jurnal gitmeye başladı. Yıldız Sarayı çevresinde sıkı önlemler alınırken nazır ve komutanların konaklarına yerleştirilen cariyeler de hafiye olarak kullanılmaya başladı.

Herhangi bir sözün bile suçlama nedeni sayılabileceği bilindiğinden, konuşmaktan, yerli yersiz söze karışmaktan, hatta zorunluluk olmadıkça evden ya da işyerinden ayrılmaktan bile çekindir oldu. II. Meşrutiyet ilan edilince hafiyelik yasaklandı; yakalanan hafiyeler cezalandırıldı, birkaçı da halk tarafından linç edildi. Gizli haberalma için de yasal bir örgüt kuruldu.