Ağın İlçesi Tarihi ( Ağın'da İlkler Önemli Olaylar Kronolojisi)

Elazığ ( Ağın İlçesi) Tarihi, Ağın’da Önemi Olaylar ve Gelişmeler? Ağın’da hangi tarihde neler oldu?

1680 -1690 Ağın halkı bugünkü yerine yerleşti. Yenipayam Kalesi önündeki, yıkıntıları günümüze ulaşan eski köyden, o yıllarda küçük bir mezra olan bugünkü Ağın’a, 8-10 yıllık bir süreç içinde aileler gelip yerleşmeye başlamışlardır.
1699 Beyelması Köyü Camii yapıldı. Caminin yapılışında bina duvarına konulan taş yazıtta (H: 1111) 1699 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.
1700 -1701 Ağın’ın Aşağı Camii yapılışı. Kapı üzerine yerleştirilen, ancak sonraki onarımda yerinden çıkmış bulunan yazıttan anlaşılmaktadır
1759 Aşağı Caminin minaresi yapıldı.
1786 Ağınlı bir yazar tarafından ilk yazılı eser verildi. Ağın’ın Akpınar (Andiri) mahallesinden Ak Osman Efendi, ansiklopedik bilgiler veren ve bir Ağınlı tarafından yazılan ilk eser olan kitabını yazmıştır. (Osmanlı Müellifleri, Cilt 1, S. 243).
1864 Ağın’a ilk mikroskop getirildi. Ağın’dan Amerika’ya giden Ermeni yurttaşlardan biri geri dönerken, ipekböceği yumurtalarını incelemek için bir mikroskop getirmiştir.
1866 Ağın’da özel nitelikte ilkokul açıldı. Öğretmen Mehmet Efendinin (Molla Gakko) kendi evinde açtığı özel mahalle mektebinde Ağınlı çocukların bir bölümünün öğrenimi sağlanmıştır. Öğretmen Abdullah Lütfü Efendi de bu özel okulda öğrenim görmüştür.
1871 Ağın nahiye (bucak) oldu. 1871 tarihli Diyarbakır Salnamesindeki bilgilerden anlaşılmaktadır.
1878 Ağın’da Tapu Memurluğu açıldı. İlk tapu memuru Abdi Efendidir. Öğretmen Abdullah Lütfü Efendi anılarında, bu tapu memurunun yanında bir süre katip olarak çalıştığından söz etmiştir.
1880 Ağın’da ilk Medrese (Dini eğitimi veren okul) açıldı. Medresenin hocası Müderris Hüseyin Hüsnü Efendi’dir. Hüseyin Hüsnü Efendi İstanbul’dan Ağın’a dönünce, saray mensubu Hacı Ali Paşanın hazineden sağlayıp verdiği para ile 1878 de yapımını başlattığı medrese bu yıl tamamlamış ve öğretime açmıştır.
188l Ağın’da Medrese Kütüphanesi açıldı. Medrese gibi kitaplık da Hüseyin Hüsnü Efendi’nin girişimiyle açılmıştır. Kitaplık Ağın’a yararlı kültür hizmetleri vermiştir. Eski Vezir ve Yazar Sait Mehmet Paşa Mamuret-ül Aziz (Elazığ) Valisi (1872-1888) iken, Ağın’ı ziyaretinde gördüğü kitaplıktan ve Ağın halkının okumaya olan ilgisinden övgüyle söz etmiştir.
1884 Ağın’da ilk kez harman ve bulgur makineleri montajı yapıldı. Ağın’da yaşayan Sakaoğullarından Amerika’ya giden bir kişi, dönüşte harman ve bulgur makinelerinin dişli (madeni) parçaları ile ahşap planını getirdi. O plana göre Ağın’da yayılıp monte edilen ve çalıştırılan makineler kısa sürede tüm yörede imal edilmeye ve kullanılmaya başlandı. Arapkir’in Koru (Tepte) Köyünden marangoz Abdullah Akalın bu makineleri yapan ustalardan biriydi.
1891 Ağın’da ilk Rüştiye Mektebi (ortaokul) açıldı. Öğretmen Abdullah Lütfü Efendi okulun ilk hocalarından biridir. Bu yıl Keban Rüştiyesi’ nin 23, Palu Rüştiyesinin 36, öğrencisine karşılık Ağın Rüştiyesinin 57 öğrencisi vardır.
1892 Ağın’ın ilkokul binası yapıldı. Yetmiş yılı aşkın bir süre hizmet veren ve çok yıpranmış olan bina 1966 yılında yıkılarak yerine bugün Ev ve El Sanatları Eğitim Merkezi olarak kullanılan modern bina Yardımseverler Derneği tarafından yaptırılmıştır.
1894 Ağın’da İptidaiye Mektebi (ilkokul) açıldı. Okulun ilk öğretmeni Merzifonlu Mustafa Efendi’dir.
1897 Ağın’a ilk Zaptiye (Jandarma) Birliği geldi. Ağın’ın bucak merkezi oluşunun ardından, bucak örgütünü tamamlayan kuruluşlar açılmaya başlamıştır. Jandarma birliği de bunlardan birisidir.
1901 Ağın Uzungil Mahallesi Camii yapıldı. Eski Belediye Başkanlarından Ekrem İspir, Uzungil Mahallesinden Hacı İsmail ve Konaklı Hacı Mehmet tarafından sağlanan destek ve mahalle halkının çabalarıyla yaptırılmıştır.
1904 Ağın Koçan Camii yapıldı. Müderris Hüseyin Hüsnü Efendi’nin öncülüğünde mahalle halkının yardımları ve çalışmaları sonucu caminin yapımı sonuçlanmıştır.
1911 Ağın’ dan Kaşpınar’a giden yolda (Ağın çıkışı) dere üzerine ahşap köprü yapıldı. Köprünün ustası Şenpınarlı Hacı Raşit Efendi’dir. Baraj Gölü oluşuncaya değin hizmet veren köprü yeni yol düzenlemesi nedeniyle kaldırılmıştır.
1911 Ağın’a ilk tekerlekli araç (kağnı) getirildi. Cami onarımı, yeni bina yapımı gibi işler için taş taşımak üzere getirilmiştir.
1912 Ağın’da PTT Teşkilatı kuruldu. Bu ilk açılışta PTT kısa bir süre Hükümet Konağında, bir süre de Kuzgeçe Mahallesindeki bir evde çalışmalarını sürdürmüştür. İlk posta müdürü Ençitili Mustafa Beydir. Şenpınarlı Veli Efendi de müdür olarak uzun süre hizmet vermiştir. Ağın’a PTT açılmadan önce, posta Keban’dan Zincirligilin Osman Ağa tarafından taşınmıştır.
1912 Ağın’da Mekteb-i İp-tidaiye-i Umumiye (tam örgütlü ilkokul) açıldı. Okulun ilk müdürü Kemaliyeli Vahit Bey’dir.
1913 Ağın’da İnas Mektebi (kız okulu) açıldı. Okulun ilk öğretmeni Fatma Hanımdır.
1913 Ağın’a ilk gramofon getirildi. Gramofonu Deli Mehmetgil’in İbrahim Gavas İstanbul’dan getirmiştir. Bu Sahibinin Sesi marka borulu bir gramofon idi.
1918 Ağın’a ilk kez yaylı at arabası getirildi. Konya’da bulunan Ağınlı Hasan Ağa 20 gün süren bir yolculuktan sonra bu yaylı at arabasıyla Ağın’a gelmiştir.
1918 İlk Sıhhiyeci Ağın’da hizmet vermeye başladı. Ağın’ın Öğrendik köyünden Mustafa Efendi sıhhiye eri olarak askerliğini bitirip döndükten sonra, çevrede doktor? diye anılmış ve büyük önem taşımayan sağlık sorunlarında halka yardımcı olmuştur.
1918 Ağın’a ilk bisiklet getirildi. Süleyman Tataroğlu Şükrü Tatar tarafından getirilen bisiklet yörede ilgi uyandırmıştır.
1923 Ağın’dan ilk vali atandı. Ağınlı Ceritgillerden Hilmi Cerit, Tarsus Kaymakamı iken Mersin Mutasaraflığına atanmış, 1923 de bu görev valiliğe dönüşünce Hilmi Cerit de vali unvanını almıştır.
1924 Ağın’da ipek böceği yetiştirilmeye başlandı. Elazığ’da açılan ipekböcekçiliği okulunda kursa katılarak sertifika alan Hilmi ve Hüseyin Özkul kardeşlerden Hüseyin Bey Ağın’da gerekli donanımı sağladıktan sonra ipekböcekçiliği çalışmalarına başlamıştır.
1925 Ağın’a ilk otomobil geldi. Halkın Tomofil de dediği aracı (Ford marka otomobil), Hacı Ürzeyilgilin Şakir Elazığ’dan getirmiştir.
1926 Ağın’da karma eğitim ve öğretim başladı. Ağın ilkokulunda kız-erkek karma öğretime başlamıştır.
1927 Ağın’da ilk Belediye Örgütü kuruldu. İlk Belediye Başkanı Sadık GENÇOSMAN?
1928 Orman sırtı (Cücügen) köyünden Klarnet Sanatçısı Fazlı, yörede sanatını yapmaya başlayan ilk Müslüman sanatçı oldu.
1929 Mustafa Bey Sağlık Memuru olarak Ağın’a geldi. Cerrah takma adıyla anılan Mendürgülü Mustafa Bey, ?Sağlık Memuru olarak geldiği Ağın’da görev yaptığı süre içinde, kendi alanındaki sağlık sorunlarında yöre halkına yardımcı olmuştur.
1928 Yerli dokuma işlerinde fabrikasyon boya kullanılmaya başlandı. Bu yıla kadar bazı bitki köklerinden evlerde yapılıp, çıkrıkla eğirilen ipliklerde kullanılan boya yerine fabrika yapımı boya kullanılmaya başlanmıştır.
1928 Ağın’a Batı Trakya göçmenleri geldi. Batı Trakya Göçmenlerinden bir grup gelerek Küşneye yerleşmişlerdir. Ancak göçmenler bu yeri beğenmemiş ve kısa süre sonra gitmişlerdir.
1930 Beyelması Köyüne ilkokul yapıldı. Köy halkının katkı ve çalışmaları sonucu Büyük Pınarın solundaki yamaca yapılan okul binası 1946 yılma kadar hizmet vermiştir. Sonra Harunun Bahçesi denilen mevkiye okul ve öğretmen lojmanı yapılmıştır.
1935 Çankaya köşkünde ilk Ağınlı görev aldı. Uzungil mahallesinden Reşit KAVAS’ın torunu Fikri TURAN, 1935 yılında, Atatürk’ün Koruma Görevlisi olarak köşke atanmış, üç yıl Atatürk’e, altı yıl da İsmet İnönü’ye koruma görevi yapmıştır.
1940 Fakir Öğrenciye Yardım Derneği Kuruldu. Ağın ve çevresinde yetişen fakir öğrencilerin öğrenimlerine destek sağlamak amacıyla kurulan ve merkezi Ankara? da bulunan dernek, yöremizden çok sayıda fakir öğrenciye yardım etmiştir.
1941 Ağın’dan ilk havacı-planör ve paraşütçü yetişti. Müderris Hüseyin Hüsnü Efendi? nin oğlu Halit HOCAOĞLU Ağın’dan yetişen ilk havacı olarak planör ve paraşütçü olarak bröve almıştır.
1941 Ağın Halk odası açıldı. Ağın Halkodası Kitaplık ve Gösteri (Temsil) kolu, çevrenin eğitim ve kültür etkinliklerine yararlı katkılarda bulunmuştur. Kitaplıktan, öğrencilerle birlikte halk da yararlanmış ve bu kol tiyatro alışkanlığı kazandırmıştır.
1950 Ağın Sağlık Ocağı hizmete girdi. Sağlık Ocağının ilk hekimi İzmirli Dr. Fadıl YURTOĞLU dur.
1953 Ağın Ortaokulu öğretime açıldı. Okulun ilk müdürü Ahmet KUTLUER ‘dir. Ağın gibi okuma-yazma oranı yüzde yüze ulaşan bir kasabaya ortaokulun gelişi çevrede büyük sevinç yaratmıştır.
1953 Ağın Beyelması Köyü elektriğe kavuştu. Elektrik teknisyeni, Dedegilin Ali AKBAY’ ın, dizel motorla çalışan un değirmeninde elektrik dinamosunu devreye sokarak ürettiği elektrik köyde bir süre kullanılmıştır.
1954 Ağın İlçe oldu (1 Haziran 1954).
1955 Ağın’da Ziraat Bankası açıldı.
1959 Fırat (Karasu) üzerine asma köprü yapıldı. Akpınar’dan Rıza HAFIZOĞULLARI ve arkadaşları tarafından kurulan Köprü Yaptırma Derneğinin girişimleriyle Kaşpınar önünde Fırat üzerine kurulan köprü, günün koşuları içinde çevreye yararlı hizmet vermiştir.
1960 Hayırseverler Derneği Kuruldu. Bakanlar Kurulu kararıyla kamu yararlı dernekler arasına alınan Hayırseverler Derneği, El Sanatları Eğitim Merkezi olarak hizmet veren binayı yaptırmıştır. Ağın ve yöresinde yoksul ailelere her yıl parasal yardımlarda bulundu ve birçok kişiye Yaşlılık Aylığı bağlanmasına öncülük etmiştir.
1963 Ağın’dan Anayasa Mahkemesine ilk üye seçildi. Abdurrahman Şeref HOCAOĞLU, 24.10.1963 günü, Danıştay 5. Daire Başkanlığından, Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilmiş ve emekliye ayrıldığı 14 Temmuz 1970 tarihine kadar bu görevde bulunmuştur.
1963 Beyelması Köyü kanalizasyon şebekesi yapıldı. Beyelması Köyünü Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneğinin girişimi ve köy halkının yardımlarıyla yaptırılan kanalizasyon şebekesi hizmet vermeye başlamıştır.
1965 Ağın’da ilk yazlık sinema açıldı. Dönemin Belediye Başkanı Şemsettin KORKMAZ ‘ın girişimiyle Şenpınarlı Muharrem tarafından getirilen ve motora bağlı jeneratörle çalıştırılarak gösterilen sinema ilgiyle izlenmiştir.
1966 Ağın su şebekesine kavuştu.
1967 Ağın Fikir ve Sanat Dergisi yayıma girdi. Ağın Kültür Derneğince çıkarılan aylık Fikir ve Sanat Dergisi, Ankara’da yayınlanmaya başlandı (1 Ocak 1967). Dergi, Ağınlı aydınların, ilçenin sorunlarıyla ilgilenmesini amaçlamış, ayrıca Türkiye’nin okuma/yazma oranı en yüksek ilçesinin, fikir ve sanat etkinlikleri yönünden sesini duyurmaya çalışmıştır.
1967 Ağın’a sürekli elektrik verilmeye başlandı.
1967 Ağın Halk Kütüphanesi açıldı.
1967 Ağın’da Çocuk Kitaplığı açıldı.
1969 Ağın El Sanatları Eğitim Merkezi İşletmeye açıldı. Merkezi Ankara’da bulunan Hayırseverler Derneği tarafından, A. Şeref Hocaoğlu’nun girişimleri ve Dernek Başkanı Dr. Kemal KÖSEOĞLU ile Yönetim Kurulu üyelerinin çalışmalarıyla yaptırılan ve intifa (kullanım) hakkı dernekçe Köy İşleri Bakanlığına devredilen binada Eğitim Merkezinin açılmasıyla Ağın, her çeşit gereksinimi karşılayabilecek modern bir kuruluşa kavuşmuş oldu. Merkezinin ilk müdürü Fahrettin TÜZÜN, idare memuru Hasan ÖĞÜNÇ tür
1974 Keban Baraj Gölünde su tutulmaya başlandı. Yapımına 1965 yılında başlanan Keban Barajı 1975 yılında hizmete girmiştir. 1974 yılında Baraj Gölü su tutmaya başlamıştır. 687 km2 olan göl alanı 30.6 milyar m3 su hacimlidir.
1975 Ağın Dericilik Sanayi Fabrikası açıldı. Keban Holdinge bağlı şirket 1972 yılında kurulmuş ve fabrika 1975 yılında açılmıştır. Ağın ve çevresi için ekonomik atılım niteliği taşıyan, fakat iyi yönetilemediği için kısa sürede kapanan fabrika özel sektör tarafından 1994 yılında tekrar açılmıştır.
1975 İbrahim Uçkunkaya Lisesi öğretime açıldı. Öğretmen ve yönetici İbrahim UÇKUNKAYA nın okula verdiği emeklerin karşılığı, şükran borcu olarak bu liseye adı verilmiştir.
1979 Ağın’dan devlet yönetimine ilk müsteşar atandı. 1954 yılından bu yana kamu görevlerinde başarılı hizmetler veren Kemal BAYTAŞ, 1973 yılından beri yürüttüğü Turizm ve Tanıtma Bakanlığı müsteşar yardımcılığından, aynı bakanlık müsteşarlığına atanmıştır. Baytaş’ın bu görevi 1982 yılında emekli olana kadar sürmüştür.
1982 Ağın’dan Türk Ordusuna ilk General (Paşa) ataması yapıldı. Ağın’ın Saraycık Köyü Konaklı Mezrası KELEŞTÎMUR ailesinden Saim KELEŞTÎMUR, 30 Ağustos 1982 tarihinde jandarma sınıfından tuğgeneralliğe atanmıştır.
1983 Ben doğmuşum 🙂
1988 Beyelması Köyü su şebekesine kavuştu. Elazığ Köy Hizmetleri tarafından yaptırılan şebeke ve sulama havuzuyla, Beyelması Köyü evlerde içme suyuna, bağ ve bahçelerle, tarlalarda kullanma suyuna kavuşmuştur.
1989 Ağın’da Yatılı Bölge Okulu açıldı.
1989 Yörenin ilk şenlik ve festivalleri yapıldı. Beyelması Köyü Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği tarafından ilki düzenlenen Leblebi Şenliğinden sonra Beyelması Köyü ve Ağın’da festivaller düzenlenmeye başlanmıştır.
1995 Ağın’dan ilk Milletvekili seçildi. 24 Aralık 1995 Pazar günü yapılan Milletvekili Genel Seçiminde Elazığ’dan adaylığını koyan Emniyet Eski Genel Müdürü ve Ağın’ın Başpınar Mahallesinden Mehmet Kemal AĞAR Milletvekili seçilmiştir ve 1996 yılı başlarında kurulan 53. Koalisyon Hükümetinde Adalet Bakanı, 54. Koalisyon Hükümetinde ise İçişleri Bakanı olmuştur. Halen Doğru Yol Partisi genel başkanıdır.
1999 Ağın Kaymakamlığı tarafından Öğretmen Abdullah Lütfü İlköğretim Okuluna 3 katlı 6 derslikli ek bina yapılmıştır.
2001 Yıllardır Ağınlının özlemini çektiği Ağın Karamağara Köprüsünün temeli atılmış ve köprü yapım çalışmalarına başlanmıştır.
2002 Ağın Kaymakamlığı tarafından İlçeye Halı Saha yapılmıştır.
2002 Ağın Kaymakamlığı tarafından İlçeye 80 kişilik Aşevi yaptırılarak hizmete açılmıştır.
2003 Ağın Kaymakamlığı tarafından Beyelması Köyüne Voleybol sahası yapılmıştır.
2003 Ağın Kaymakamlığı tarafından 1983 yılından beri kaba inşaatı yapılarak atıl vaziyette bulunan Belediye Hizmet Binası ve Sosyal Tesislere ait bina, restore edilerek içinde sinema salonu, konferans salonu ve düğün salonunu olan kültür merkezi hizmete açılmıştır.
2003 Ağın Kaymakamlığı tarafından Eski Lise Binası restore edilerek, Halk Kütüphanesinin bu binaya taşınması sağlanmıştır.
2004 Ağın Kaymakamlığı web sitesi yayın akışına başlamıştır.
2004 Yıllardır susuzluğa boyun eğen Bademli Köyü, Ağın Kaymakamlığının girişimleri ile susuzluk sorunları çözüme kavuşturulmuştur.
2005 Ağının ilk gazetesi yayın hayatına başlamıştır. Yayın hayatına Ocak 2005?te başlayan Ağın Haber Gazetesi aylık olarak çıkartılmaktadır. Gazetenin İmtiyaz sahibi Mor Etiket Baskı Tic. Ltd. Şti. Adına Lokman ÖZTÜRK? tür.

Mehmet Orhan Dünden Bugüne Ağın Kitabı…