Aşık Oyunu Koyun, keçi gibi hayvanların arka ayaklarının diz kısmından çıkarılan ve dört yüzü değişik şekiller gösteren aşık kemiği ile oynanan oyun.
Koyun aşığı küçük olduğu ve yere düştüğü zaman her yüzü üzerinde durabildiği için, çok eski zamanlardan beri Anadolu, İç Asya kavimleri, sonraları da yunan ve roma halkı tarafından zar yerine kullanılmıştır. Hititlerde de aşık oyununun yaygın olduğu, Anadolu’da yapılan kazılardan anlaşılmıştır. Bu kazılarda çok sayıda aşık kemiği bulunmuştur. Ayrıca Ankara Hitit müzesindeki bir kabartmada aşık oynayan kral çocukları görülmektedir.
Eski Yunanlılarda astragalos dedikleri aşık oyunu vardır. MÖ. V. yüzyılda yaşamış yunan ressamı Zeuksis’in Aşık Oynayanlar adlı tablosu ünlüdür. Yunanlılarda dört aşıkla oynanan aşık oyununun iki tipi vardı. Birincisi bugün Türkiye’deki beştaş oyunu gibiydi. İkincisinde aşıkların her yüzünün zardaki gibi değerleri vardı. Yere atılan dört aşığın üste gelen yüzlerinin durumuna göre iyi veya kötü oyun elde edilmiş olurdu. Bu oyun durumlarına tanrı veya ünlü kahraman adı verilirdi. En iyi oyun 4 aşıkta dört ayrı yüzün üste gelmesiyle olan Venüs oyunu, en kötü oyun da dört yüzün bey gelmesiyle elde edilen köpek oyunu idi.
Kazılarda bulunan aşık kemiklerinden Romalıların da bu oyunu bildikleri anlaşılıyor. Araplarda İslamiyet’ten önce, çocukların oyunu idi. Türk kavimlerinde aşık oyunu çeşitli şekilleriyle biliniyordu. Dede Korkut kitabında oğuz çocuklarının bu oyunu oynadıkları anlatılır.
Günümüzde de Anadolu köylerinde, küçük kasabalarda, şehirlerde modern oyunların yerleşmediği mahallelerde çocukların başlıca oyunlarından biridir, çoğu zaman aşık kemikleri parayla alınır. Oyunun birçok çeşidi vardır. Aşığın dört yüzü ayrı değerler taşır. Daha enli olan yüzlerden çukur olan taraf aç (çık, çuk), bunun karşı tarafı tok (lök), dar ve düzce olan diğer iki yüzünden kenarı hafifçe kalkık ortası çukurca olan yüzü bey (say, kazak, kallek), buna karşı olan tarafı da kıt (tokan, dalak) adlarını alır.
Anadolu’daki aşık oyunları iki çeşittir: 1. Aşıkların yere atılması ve yerde belli durumlarda oturmalarına göre atanın veya karşısındaki oyuncunun kazanması; 2. Aşıkların, bir yere dizilerek eldeki daha iri ve çok defa içine kurşun veya mum akıtılarak daha ağırlaştırılmış bir aşıkla devrilmesi veya belli bir çizgiden çıkarılması. Bu teknikle göre oynanan oyunlarda bazen vuran veya vurulan aşığın durumu da dikkate alınır. Böylece iki esasın katışık olarak bulunduğu oyun çeşitleri meydana gelir.
Meydan Larousse / Cilt 2 Sayfa 219