Ayazma neye denir? Ayazma hangi özellikleri sahiptir. Bizans döneminden kalma başlıca ayazmalar hangileridir.? Ayazma tarihi
Ayazma Hıristiyanlıkta, özellikle Rumlar ‘da bir aziz ya da azizenin adına bağışlanmış olduğu için kutsal sayılan kuyu, pınar ya da çeşme.
Halk arasında bu yerlerin suyunun şifalı olduğuna, her tür kötülük, hastalık ve illetten koruduğuna inanılır. Bu amaçlarla ziyaret edilen ayazmaların çevresinde kurulan kiliseler de o aziz ya da azizenin adıyla anılır.
Halk bu ayazmaların aziz ya da azizelerin göz yaşlarından oluştuğuna inandığı için, oraları ziyaret ettiklerinde kutsal suları şişelere doldurarak evlerine götürür, bütün yıl bunların şifalı olduğuna inandıkları etkisinden yararlanmaya çalışırlar.
Öte yandan, bu ayazma sularının aziz ya da azizelerin göz yaşlarından değil de, savaşlarda çocukları ölen yaslı anaların göz yaşlarından oluştukları söylenir.
Her ayazmanın, adını taşıdığı aziz ya da azize için özel bir günü vardır. O gün, ayazmanın çevresindeki kilisenin papazı oraya gelir ve ayin yapılır. Yerine göre, ayazmanın “şifalı” ve “kutsal” suyundan içilir ya da bununla yıkanılır, sonra da şişelere doldurularak dağıtılır.
Bizans döneminden kalma başlıca ayazmalar: daha önce Romalılar tarafından hamam olarak kullanılan Selanik’teki Ayos Dimitrios; Hristiyan olanların ve olmayanların şifa bulmak için ziyaret ettikleri İstanbul, Balıklıdaki Zoodokos pighi (pınarı); Meryem Ana’nın şifa verici gücünü temsil ettiği söylenen İstanbul, Ayvan-Saray’daki Aya Blakhema, kraliçe Pulheria tarafından kurulan (435)
İstanbul, Dolmabahçe’deki Ayos Vasilios, Silivri’de boynu vurulan azizin kafasının düştüğü yerde su fışkırdığı için ayazma olan Ayos Agatanikos (V. yy.); eskiden bir azizenin oturduğu evin bahçesi olan ve kör bir öküzün, boynuzlarını yere vurarak su fışkırtması sonucu gözlerinin açılması üzerine, gözlerinden hasta olan kişilerin ziyaret ettiği İstanbul, Balat’taki Aya Elisavia; şifa bulmak için gelen hastaların battaniyelere sarılarak su dolu çukurlara yatırıldığı İstanbul, Tarabya’daki Aya Pareske-vi.
Ayazma Camiisi
Ayazma camisi, İstanbul’da Osmanlı yapısı. Üsküdar’da, Kızkulesi’nin karşısındaki tepededir. Mustafa III, annesi Mihri-şah Emine Sultan ve kardeşi şehzade Süleyman adına mimar Mehmet Tahir Ağa’ ya yaptırdı (1757-1760). Aslında cami, sıbyan mektebi, hamam, çeşme, muvakkithaneden oluşan bir selatin külliyesi iken, günümüze yalnızca cami ve çeşme kalmıştır. Üç yanı avluyla çevrili, barok üsluptaki cami, kare plan üzerine merkezi kubbeli bir yapıdır. Önünde üç kubbeli son cemaat yeri vardır. Renkli mermerden mihrap ve minberi zengin görünüşlüdür. Hünkâr mahfilinin duvarları ise İtalyan çinileriyle bezelidir. Yazıları, dönemin ünlü hattatı Seyyit Mustafa Ağa’nındır.