Beledi Dokuması Nasıl Yapılır? Çeşitleri? Tarihçesi

Beledi Dokuması, Anadolu’nun bazı yerlerinde çift kat olarak dokunan eski bir pamuklu kumaş türü.

Kumaşın iki yüzünü birbirine motifler bağlar. Her iki yüzde de motifler aynı, renkler değişiktir. Bir yüzün zemini mor, motifleri sarı ise, öbür yüzün zemini sarı, motifleri mor olur. Çoğunlukla geometrik olun motifler “bademli”, “kutulu”, “celep işi”, “tire işi”, “aynalı”, “yıldızlı” gibi adlarla anılır.

Beledi esnafı arasında “düzbastı”, “altı parmak”, “evsat”, “sepet” ve “halüp” adı verilen motiflere de rastlanmıştır. Motif olarak yazının kullanıldığı da görülür. Allah, Muhammed ve başka din büyüklerinin adlarına, ayetlerle hadislere sık sık rastlanır. Seccade olarak kullanılan 18 ve 19. yüzyıl beledi dokumalarında mihrap, servi, camı, köşk betimlemeleri, lüle ve karanfil motifleri vardır. Belediler. başka pamuklu dokumalarda kullanılan ipliklerden ayrı büküm özellikleri olan ipliklerle dokunurdu.

Araştırmalarda en eski beledi dokumalarına 16. yüzyılda Tire’de, daha sonraları da Bursa’da rastlanmıştır. Bursa’da 19. yüzyıla, Tire’de ise Cumhuriyet’in ilk yıllarına değin yapılan belediler, bugün de çok az olmakla birlikle hala dokunmaktadır. Beledi dokumalarına Konya’da “veledi”, bazı yerlerde de “karaoğlan dimisi” adı verilir. 

Veledi adının, bu dokumaların özel tezgâhını 17. yüzyılda Tire’ye getiren Veledi Emin’den geldiği sanılır.

Beledi dokumasının motifleri ve renkleri başka yerli kumaşlara göre çok gösterişli değildir, ama çift kat dokunduğu için dayanıklı olur. Dokunuşu çok güçtür Perde, sedir örtüsü, yatak ve yastık yüzü olarak kullanıldığı gibi, sancak, esnaf bayrağı, seccade ve sanduka örtüsü de yapılmıştır.