Bergama efsaneleri, Bergama Hamaz Çakılı Efsanesi
Bergama’yı bucak merkezi Kozak’a bağlayan eski yol üzerinde halkın Yelli Gedik dediği bir yer vardır. Bu gediği geçtikten sonra karşımıza bir çeşme gelir. Bunun sol ilerisinde, yoldan geçenlerin dikkatini çeken bir taş yığını vardır. Kozak’a gelip giden çevre halkı, bu taş yığınına üç taş atmadan geçmez. Eğer birisi bu İşi yapmadan geçerse onun sütünün bozuk olduğuna hükmedilir.
Anlatıldığına göre bu taş yığınının bulunduğu yere, başkalarının arkasından konuşan, onları çekiştiren birini diri diri gömmüşler. Köylüleri bu tür konuşmaları ile kızdıran bu adam, cezasını hayatı ile ödemiş.
Bu koğucu, âdeti üzere yine köylüleri birbirine katacak bir müzevirliğe giderken arkasından yetişen köylüler tarafından taş yağmuruna tutulur. Üzerine atılan yüzlerce taştan sonra, yaptıklarının cezasını çeker ve ölür.
Bu kötü adamın öldüğü yere gelenler, âdeta ona taş atıyormuşçasına o taş yığınına üç taş atar, öyle geçerler. Bu bir âdet olmuştur.
Bu taş yığınının bulunduğu yere o hadiseden dolayı da Hamaz Çakılı (Gammaz Çakılı) adı verilmiştir. Çevrede buna benzer başka çakıllar daha vardır. Bunlardan Kızıl çukur’da ki ile Büveller’dekİni sayabiliriz.
Kaynak: Saim Sakaoğlu / 101 Anadolu Efsanesi