Beş taş oyunu nedir, nasıl oynanır? Beş taş oyunun kuralları nelerdir?
Beş Taş oyunu, çok eski çağlardan beri dünyanın hemen her yerinde rastlanan bir oyun. Günümüzde taş, kemik, meyve çekirdeği, içi doldurulmuş bez torbacıklar, metal ya da plastik pullarla, bilyeyle ya da bilyesiz olarak oynanır.
Oyunda keçi, koyun ya da başka hayvanların aşık, bilek ve uyluk kemikleri de kullanılmıştır. Kiev’ deki tarihöncesi mağaralarda bu tür nesneler bulunmuş, bazı Eski Yunan kaplarının üstünde de bu oyunu betimleyen resimlere rastlanmıştır.
Oyunun klasik biçiminde, beş ya da daha çok taş tek elle havaya atılır, amaç bunları aynı elin avucuyla ya da üst bölümüyle yakalamaktır. Yakalanan her taş oyuncuya sayı kazandırır, yakalanmayan taşlar ise sayı kaybettirir.
Türkiye’de beştaş daha çok kız çocuklarının oynadığı yaygın bir oyundur. Fındık büyüklüğünde beş taşla, tek başına ya da yarışmalı olarak en az iki kişiyle oynanır. Yedi aşamalıya varan türleri bilinmekle birlikle, genellikle dört aşamalı bir oyundur.
Birinci aşamada oyuncu avucuna aldığı taşları bir karış kadar yükseklikten yere bırakır. Saçılan beş taştan birini alarak havaya atar. hemen yerden bir taş daha alıp havaya attığını da yere düşmeden tutar. Aynı işlemi kalan taşları tek tek toplayarak sürdürür. Sonra taşları ikişer ikişer alır. Ardından üç taşı ve bir taşı en sonra da dört taşı birden toplar.
İkinci aşamada, oynayan oyuncu bir elinin baş parmağı ile işaret parmağını açıp yere kıstırarak köprü biçiminde bir yuva oluşturur. Sonra taşları bu yuvanın hemen önünde yere atar. Bekleyen oyuncu yerdeki taşlardan bir tanesini ebe seçer. Oynayan oyuncu öbür eliyle taşlardan birini havaya atar. yerdeki taşlardan birine vurup ebe seçilen taşa değdirmeden yuvadan içeri sokmaya ve hemen ardından havadaki taşı yere düşmeden tutmaya çalışır. Ebe seçilen taşın bir vuruşla yuvaya girmesi gerekir; öbür üç taş için üçer hak kullanılır Yerdeki taşların hepsini yuvaya soktukları sonra elindeki taşı son kez havaya atan oyuncu, yuvadaki dört taşı birden alıp havadaki taşı gene yere düşmeden tutar.
Üçüncü aşamada oyuncu bir elinin parmaklarını açarak avucunu yere bastırır. Parmaklarının arasında oluşan dört yuvaya birer taş yerleştirir. Öbür eliyle beşinci taşı havaya atıp dört taşı bir seferde toplamaya çalışır. Bu aşama, önceki tek yuvalı aşamanın dört yuvalı bir yinelemesidir.
Son aşama, oyuncunun sayı almasıdır, avucuna aldığı beş taşı birden havaya atar, aynı elinin üstüne düşürmeye çalışır. Elinin üstüyle tutabildiği taşları tekrar havaya atıp bu kez avucuyla yakalar. Yakalayabildiği taş kadar sayı almış olur. Oyun sırasında biri yanınca oynama sırası öteki oyuncuyu geçer. Yanan oyuncu hangi aşamada kaldıysa, sırası geldiğinde gene o aşamadan oyunu sürdürür. En çok sayı alan, oyunu kazanır.