Çivi yazısı nedir, hangi uygarlıklar kullanmıştır? Çivi yazısının özellikleri hakkında bilgi.
Tarihin çok eski çağlarında Ön Asya’nın birçok bölgelerindeki kavimlerin kullandığı bir yazı şeklîdir.
Yatay veya dikey çizilmiş birtakım çizgilerden meydana gelme bir yazıdır. Bu çizgilerin bir uçlarında tıpkı çivi başı gibi üç köşe başlar vardır.
Sümerlerin icat ettiği bu yazı Hititler, Asurlular, İranlılar ve daha başka Asya milletleri tarafından Milâdın l. yüzyılına kadar kullanılmıştır
Önceleri tıpkı Mısır hiyeroglifleri gibi eşyanın biçiminin belirtilmesi esasına dayanan çivi yazısı, zamanla gelişmiş, bazı değişikliklere uğrayarak bir fikrin söylenişi bakımından fonetik şeklini göstermek suretiyle yazılmaya başlanmıştır Fakat hiçbir zaman Fenike yazısı gibi harfleri yan yana getirmek esasına dayanmamıştır.
Çivi yazısı taş veya çamur levhalar üzerine oyularak yazılırdı. Ayrıca, çamur levhalar üzerine yazılabilirdi. Bu levhalar fırınlarda pişirilir, böylece uzun müddet bozulmadan saklanması sağlanırdı. Babillerin Hammurabi Kanunları gibi tarihî değeri olan büyük eserler 5000 yıl öncesinden günümüze kadar bu sayede gelebilmişlerdir. Birçoğu Londra’daki British Museum ve Paris’ teki Louvre Müzesinde saklanan bu yazıların bulunduğu levhaların sayısı yarım milyona yaklaşmaktadır. Yakın Doğu’da yapılan arkeolojik araştırmalar sonunda bunların sayısı daha da artmaktadır. M. O. MI. ve II. bin yılların tarihi hakkında başlıca bilgi kaynağı sağlayan bu levhalardan yurdumuzda Boğaz kale’de de bol sayıda ele geçirilmiştir. Bunların büyük bir kısmı bugün İstanbul Arkeoloji Müzesindedir.
Sümer Yazısı
Çivi Yazısı, Eskiçağ’da, Mezopotamya kavimlerinden Sümerlerin buldukları ve kullandıkları bir yazı türü. Sümerler daha önce resim yazısı kullanıyorlardı. Bu yazıyı geliştirerek çivi yazısı haline getirdiler (İ.Ö. 3200).
Çivi yazısı, ucu sivri ve üç köşeli bir kalemle yumuşak kil tabletlerinin üzerine bastırılarak yazıldığı için işaretlerdeki çizgiler arkeologlar tarafından çiviye benzetilmiş ve adını da bu benzetmeden almıştır. Çivi yazısının iki bin kadar hece ve kelime işareti vardı. En çok kullanılanların sayısı ise bine yakındı. Sümerler böylelikle çivi yazısını kullanarak düşüncelerini ve hecelerin seslerini belirtmeyi başardılar. Fakat bu bir harf yazısı olmadığı için öğrenilmesi da çok zordu.
Çivi yazısı, bazı değişiklikler ve eklerle Akadlar, Elamlılar, Babilliler, Asurlular, Hititler, Urartular ve en sonra Persler tarafından da kullanılmıştır. 19. yüzyılda başlayan çivi yazısının çözümlenmesi çabaları, birkaç arkeolog kuşağının birbirini takip eden araştırmalarından sonra ancak 20. yüzyılda tam anlamıyla başarabilmiştir.