Devlet Tiyatrolarının Tarihi
Devlet Tiyatroları Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı tiyatrolar.
Devlet Tiyatroları, Türk tiyatro sanatının gelişmesini sağlamak, yurdun en uzak köşelerinde temsiller vererek tiyatro kültürünü ve sevgisini halka yaymak amacıyla 1949 yılında bir kanunla kuruldu. Ama bu tarihten önce de Türkiye’de tiyatro çalışmaları sürdürülüyordu. İstanbul’da ta Osmanlı döneminden beri çalışan bir Şehir Tiyatrosu vardı. Ankara’da ise bu görevi Ankara Devlet Konservatuvarı bünyesinde kurulan Tatbikat Sahnesi yürütüyordu.
Devlet Tiyatrolarının Kuruluşu
Devlet Tiyatroları’nın temeli, öğrencilere uygulama ve alıştırma yaptırmak amacıyla 1940’larda atıldı. Halk önünde oynamanın yararları göz önüne alınarak önce Ankara Halkevi’nde, sonra Küçük Sahne adıyla açılan salonda temsiller verilmeğe başlandı. Prof. Cari Ebert’in yönetiminde çalışan bu sahne, tiyatro ve opera çalışma ve uygulamalarını birlikte yürütüyordu. 1941-1947 yılları arasında onun yönetiminde Goldoni (Otelci Kadın, Kahvehane); Shakespeare (Julius Caesar, Yanlışlıklar Komedyası); Sofokles (Kral Oidipus, Antigone); Goethe (Faust); Gogol (Müfettiş) gibi ünlü yazarların oyunlarının yanı sıra yerli yazarların (A, K. Tecer, O. Rifat, C. F. Başkut) oyunları da (Köşebaşı, Kadınlar Arasında, Paydos) seyirciye sunuldu. Ayrıca Fi-garo’nun Düğünü, Satılmış Nişanlı, La Boheme, Maskeli Balo operaları sahneye kondu.
Olgunluk Yılları
Bu sahnede sınanmış olan tiyatro oyuncularıyla artık birkaç tiyatro birden çalışabilirdi. 1949’da Devlet Tiyatroları Kanunu çıkınca Ankara’da iki tiyatro birden kuruldu: Büyük Tiyatro ve Küçük Tiyatro. 1947’de tiyatroların başına ünlü yönetmen Muhsin Ertuğrul getirildi. Ayrıca oynanacak oyunların seçimi düzene kondu ve üç kişilik bir edebî kurul seçildi. Klasiklerin yanı sıra çağdaş yabancı ünlü yazarların eserleri de sahneye kondu. Yerli oyunların sayısı da artırıldı. Ahmet Kutsi Tecer, Ahmet Muhip Dranas, Nâzım Kurşunlu, Selâhattin Batu, Nahit Sırrı Örik, Galip Güran, Refik Ahmet Sevengil, Güngör Dilmen, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday ve Orhan Asena v.b. yazarların oyunları sahnelendi.
Bölge Tiyatroları Yolunda
Bir ara Cevat Memduh Altar’ın yönetiminde çalıştıktan sonra 1954’te yeniden Muhsin Ertuğrul’un yönetimine verilen Devlet Tiyatroları 1956′-dan sonra yurt yüzeyine yayılmağa başladı. Aynı yıl Ankara’da iki yeni tiyatro (Üçüncü Tiyatro ve Oda Tiyatrosu) açıldıktan başka 1957-1958 yıllarında İzmir, Bursa ve Adana Devlet Tiyatroları hizmete açıldı. Ayrıca Ankara tiyatrolarının düzenlediği yurt içi turnelerle Eskişehir, Konya, Kayseri, Kırıkkale, Kütahya, Balıkesir ve Karabük gibi şehirlerde temsiller verildi. Yaz aylarında da İzmir Fuarı Açıkhava Tiyatrosu’nda geniş bir seyirci kitlesine temsiller sunuldu.
Devlet Tiyatrolarında Son Dönem
M. Ertuğrul 1958’de emekliye ayrıldı ve yerine Cüneyt Gökçer atandı. Onun yönetimi sırasında Ankara’da iki tiyatro daha açıldı: Yeni Sahne ve Altındağ Tiyatrosu. Bu son tiyatronun amacı, sahne eserlerini izleme olanağı olmayan gecekondu sakinlerine tiyatroyu götürmekti. Burada fiyatlar çok ucuz olduğu gibi oyunlar da uyarıcı ve öğretici nitelikteydi.
Ayrıca Devlet Tiyatroları yurt dışı turnelere çıktı, Paris ve Atina’da yapılan tiyatro şenliklerine bir-iki kez katıldıktan başka Yugoslavya’nın birçok şehirlerinde ve Venedik Tiyatro Festivali’nde temsiller vererek başarılar kazandı. Son olarak 1969 yılında İstanbul’da Kültür Sarayı’nm açılmasıyla Devlet Tiyatroları İstanbul’da da tiyatro çalışmalarına katılmış oldu.
Devlet Tiyatroları sanatçılarından bazıları Kerim Afşar (doğ. 1930) Şahap Akalın (doğ. 1916) Tekin Akmansoy (doğ. 1924) Saim Alpago (doğ. 1918) Nuri Altınok (doğ. 1921) Semiha Berksoy (doğ. 1912) Mahir Canova (doğ. 1915) Ahmet Evintan (doğ. 1915) Ayten Gökçer (doğ. 1947) Mediha Gökçer (doğ. 1923) Asuman Korad (doğ. 1924) Halûk Kurdoğlu (doğ. 1931) Muazzez Kurdoğlu (doğ. 1920) Gülgün Kutlu (doğ. 1935) Melek ökte (doğ. 1919) Yıldırım önal (doğ. 1931) Macide Tanır (doğ. 1922) Suat Taşer (doğ. 1919)