1. Eskiden şehzadeler, din adamları, eğitim görmüş kimseler için “bay” anlamında, bugün de daha çok yaşlı kimseler için kullanılan san: Hoca efendi.
2. Sözü geçen, buyruğu dinlenen kimse; sahip: Efendisine boyun eğmeyen bir köle.
3. Esk. Evli bir kadının kocasından söz ederken ya da ona seslenirken söylediği sözcük.
4. Eskiden erkekler için kullanılan seslenme sözü: Efendi, paranın üstünü unuttunuz.
5. Bir evde çalışan hizmetçiler, uşaklar için evin erkeği ya da hizmetinde bulundukları kişi: Efendi sabah erkenden uyandırılmak istiyor.
6. Efendi baba, eskiden kimi çevrelerde çocukların baba, gelinlerin de kayınbaba yerine kullandıkları saygı sözü; kimi yaşlı erkekler için kullanılan seslenme sözü: Hey efendi baba, kimi arıyorsun? Efendi efendi, uslu uslu, terbiyeli terbiyeli: Efendi efendi konuş da dinleyelim. Efendi gibi yaşamak, varlık içinde her türlü sıkıntıdan uzak olarak yaşamak. Efendiden bir adam, davranışlarından terbiyeli ve incelikli olduğu anlaşılan erkek için kullanılır. Efendiler götürsün, bir çağrıya “efendim” deyip gitmeyen kimse için “öl” anlamında şaka yollu kullanılır. Efendim nerede ben nerede, söylediğimiz bir sözü karşımızdakinin tam ters olarak anlayıp yorumladığı durumlarda söylenir. Efendime söyleyeyim, konuşmakta olan bir kimsenin aradığı sözcüğü bulamama durumunda konuşmasının akışını kesmemek için kullandığı söz. Efendimiz, Hz. Muhammed için kullanılan saygı sözü (eskiden padişahlar, yol gösteren ya da kendisine büyük saygı duyulan kimseler için de kullanılırdı).
Efendi biçimi, bir tür fes kalıbı. (Fes kalıplarının on yedi değişik biçimi vardı. Bunlardan daha çok okumuş kişilerin yeğlediği, gösterişten uzak kalıplama biçimlerinin Hamidiye, Aziziye, Tam zuhaf, İzmir biçimi gibi ayrı ayrı adları varsa da tümüne birden efendi biçimi deniyordu )
Efendi dâimiz, Osmanlı devletinde hükümdarların şeyhülislamlara bir seslenme biçimi. Efendi kapısı, (dairesi de denirdi), yeniçeri efendisi ya da kâtibinin çalıştığı oda. (Yeniçeri efendisi, “esame” ve “kütük” denen büyük ana defterleri burada yalnız kendisi tutar ve kimseye göstermezdi.) Efendi kapısı ya da dairesi kâtipleri ya da şakirtleri, yeniçeri efendisinin yönetiminde çalışan yazmanlar. (Bunlar yalnız maaş defterlerinin düzenlenmesinde ve yazıya ilişkin işlemlerde yeniçeri efendisine yardımcı olurlardı.)