Gazneliler Devleti (963-1187), bugünkü Afganistan’da kurulmuştur. Başkenti Gazne’dir. Bu devletin en ünlü hükümdarı Sultan Mahmut’tur. Onun zamanında Horasan ve Harzem ele geçirilmiştir.
Gazneli sanatı, İslamiyetten sonraki Asya Türk sanatının ikinci önemli dönemini oluşturur. Bu dönemin mimarisinde taşın ve taş süslemelerin kullanılışı Anadolu Türk sanatı yapıtlarıyla benzerlik gösterir. Gazneliler konumları gereği, Hint kültürü ile İran arasında bir köprü görevi de görmüştür.
Gazneliler Döneminin en önemli camisi Afganis’tanda bulunan Leşker-i Bazar Sarayı’ndaki Ulu Cami’dir. Cami, mihrap duvarına paralel olarak sütunlarla ikiye bölünmüş bir sahna sahiptir. Mihrap önü kubbe örtülüdür. Cami, gerek mihrap önü kubbesi gerekse genel özellikleri açısından ilgi çekicidir. Caminin planı, Şam Emeviye Camisi’nin planıyla birlikte Anadolu’da ve Memluklar Döneminde Mısır’da etkili olmuştur.
Gazneli mimarisinde minareler de dikkati çekmektedir. Camilerinin bugün ayakta olmadığı minarelerin en tanınmışları Sultan III. Mesut ve Behram Şah minareleridir. Bu minareler, yıldız biçiminde taştan bir kaide üstüne, silindirik üst gövdeden oluşmaktadır. Her iki minare de panolar hâlinde süslenmiş tuğla yapıtlar olarak ele alınmıştır.
Minarelerin üzerinde tuğlaların değişik şekillerde dizilmesiyle oluşan süslemeler, kûfi yazılar, çeşitli bitki motifleri ve geometrik desenler bulunmaktadır.
Türbe mimarisi Gaznelilerde fazla bir gelişme göstermemiştir. Bu dönemin mezar anıtları arasında 11. yüzyılda Ravza’da yapılan Sultan Mahmut Türbesi ve yine 11. yüzyılda Sengbest’te yapılan Aslan Cazip Türbesi sayılabilir.
Gazneliler sivil mimarlık alanında saraylar ve kervansaraylar yapmışlardır.
Gazneli saraylarının en tanınmışı Güney Afganistan’daki Leşker-i Bazar Sarayı’dır (1030-1041). Saray, geniş bir alana yayılan yapılardan oluşur. Sarayın içinde birçok köşk de bulunmaktadır. Saray bölümleri ve köşklerde ilk göze çarpan özellik, eyvanlı avluların ve köşe kulelerinin kullanılmasıdır. Bust kenti yakınında Hilmend ırmağı kıyısında bulunan bu sarayın önemli yapıları Orta Saray ile Güney Saray’dır. Orta Saray küçük boyutlu olmakla beraber, Güney Saray dev ölçülere sahiptir.
Güney Saray, dört eyvanlı büyük bir avlu etrafındaki yapı gruplarından oluşur. Avlunun kuzeyinde bulunan taht salonunun duvarları, Uygur duvar resimlerini hatırlatır bir biçimde, Sultan Mahmut’un ordusunu gösteren resimlerle donatılmıştır.
Gazneliler de Karahanlılar gibi ribat adı verilen kervansaraylar yapmışlardır. Fakat bunların çoğu harap olduğundan günümüze fazla bir örnek gelmemiştir.
Sultan Mahmut tarafından yaptırılan, Serahs yolu üzerindeki Ribat-ı Mahi (1019-1020) dört eyvanlı, avlulu ve kare planlıdır. Eyvan-kubbe birleşmesinin Büyük Selçuklu mimarisinden önce ilk kez burada görülmesi farklı ve önemli bir özelliktir.