Halk Takvimi Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Halk takvimi, uzun yılların deneyimi sonucu oluşturulmuş, tarım ve hayvancılığa dayalı bir zaman bölümlemesini içerir.

Halk takviminde yılın ilk ayı 21 martta nevruzla başlar;. hıdırellez, gündönümü, ağustos, mehrican, kasım, zemheriyle devam eder ve martgücükle tamamlanır Bu hesapla yılda 365 gün, sekiz ay, dört mevsim vardır Aylar ortalama 45 gündür ve en kısa ay martgücüktür.

Geleneksel tür tarım ve hayvancılığa ilişkin her türlü etkinlik, bu takvime göre düzenlenir. Sözgelimi çoban dağda sürüsüyle birlikte kalma süresini, koç katma ve sürü sahipleriyle hesaplaşma günlerini bu takvime göre hesaplar. Sürü sahipleri tarafından hıdırellez (6 mayıs) günü tutulan çobanlar, güzün 8 kasımda görevlerini tamamlarlar, İklim koşulları nedeniyle çoban tutma ve salıverme günleri aynı takvime göre ama başka tarihlerde de olabilir.

Koç katımı, tuz yalama, dağdan inme, kuzuya katılma, sürü sahibiyle hesap kapama, çobanlık döneminin sona ermesi vb. hayvancılığa ilişkin çeşitli hesaplar bu takvime göre düzenlenir. Köylü gereksinme duyduğu parayı gündönümüne değin bulmak zorundadır. Kasımda koç katımıyla döl tutan koyun, nevruzda kuzular ve gündönümüne değin kuzusunu büyütür. Kuzu dişiyse döle katılır, erkekse kurbanlık ve koç ihtiyacı dışında kalanlar kasaba satılır Köylü borcunu kuzuların satım zamanı olan gündönümünde ( 21 Haziran) eline geçen parayla öder.

Halk takviminde öteden beri 179 gün kasım günleri, 186 gün hızır günleri olarak ayrılmıştır. Kasımdan başlanarak 90 gün kış günleri olarak hesaplanır ve bunun yaz üretimine dönük sıralaması şöyle yapılır: kasım doksan (5 şubat) toprağın canlanmaya başladığı dönemdir. Kasım yüz (15 şubat), toprağı kazıp havalandırma, sabanı sürme zamanıdır Kasım yüz onda (25 şubat) tohum topraka ekilir Kasım yüz ellide (5-6 nisan) yaz başlar.,.”Cemreler kocakarı soğuğu, pastırma yazı vb. kavramlar da halk takvimiyle ilgilidir. Tarladaki sebze, mehri-can soğuğu başlamadan toplanır, yoksa sebzeyi mehrican vurur. Nevruz arpa ekim zamanıdır. Hıdrellez on beşte hayvanlar çayıra salınır, kasımda kesim başlar.

Halk takvimi, insan-doğa ilişkilerinde doğanın egemenliğine yenik düşmemek için halk tarafından oluşturulmuş ve kırsal kesim yaşamı buna göre yönlendirilmiştir.