Harput İç ve Dış Avlular Hakkında Bilgiler
Dış Havlu : Konakların davrazalarından içeri girildi mi, kendinizi büyük, taş döşeli geniş bir Havluda bulursunuz. Bu Havluların üstleri kısmen açık, kısmen kapalı… Bizler buralara (Havlu) diyoruz ki, doğrusu da budur. Arapça (Hevil) kelimesinden alınmıştır. Etraf ve çevre manasına. Her şeyden evvel ağaç veya demir parmaklıklı taş bir Ayah-çah’la (Merdiven) selâmlığa çıkılır ve bu Havlunun muhtelif yerlerinde taş veya ağaç kapılara tesadüf edilirdi ki, bunlardan en büyüğü Harem dairesine açılır, diğerleri ise Ahır, Samanlık, Odunluk gibi yerlerdi. Bunlardan Ahır kapısının yanında kalın taş duvarlar arasına hususi yaptırılmış beş – on (Yemlik) ve bu yemliklerin her birisinin önünde büyük demir halkalar ve bu halkalara bağlı birbirinden daha güzel, cins kısraklar, aygırlar, katır veya merkepler bağlandırılır ki, bu gibi yerlere de (Tavla) denilirdi.
Bunlardan başka avlunun münasip bir yerinde mermerden oyulmuş büyük kahve dibeği vardır ki, konağın uşaklarının ellerinde (Dibek Eli) denilen kalın ve uzun demir bir tokmakla, sabahtan akşama kadar konağın kahve ihtiyacı bu dibeklerde dövülürdü. Havluda bir kaç tane yer iskemlesi…
İç Havlu : Şimdi Harem dairesinin havlusuna geçiyoruz. Harem kapısından içeri girdiğimiz zaman ikinci bir Havlu daha karşımıza çıkar, bu iç Havlu da oldukça geniştir. Bir tarafında üstü kapalı ayvanımsı bir kısım veya üzerleri Ariş (Asma) dallarıyla kapatılmış bir Çardak altı vardı ki, ev halkı bilhassa yaz boyunca burada oturur, akşam ve sabah yemeklerini de burada yerlerdi. Bu Havlularda bazen su kuyularına da tesadüf edilirdi. Bu kuyulara yaz mevsiminde sepetlerle yemekler, ayranlar, yoğurtlar indirilir ve adetâ bir firijder vazifesi görürlerdi. Bunların karşı tarafında ise yine üstü kapalı ve önü açık bir (Tandırlık), bir taraf da bazı konak ve evlerde görülen (Kiler) kapısı, odunluk ve bir de (Helâ), bu kapıların arasında Harem dairesinin kapısı, büyükçe ve taş kemerliydi, ikinci kata çıkmak için bazı konaklarda taş merdivenlere de tesadüf edilirdi.
Kaynak: İshak Sunguroğlu- Harput Yollarında
Originally posted 2020-11-13 10:46:19.