Yahudilik tarihi Hz. İbrahim’le başlar. Tevrat’a göre Hz. İbrahim’in neslini devam ettiren Hz. İshak’ın iki oğlu vardı. Bunlardan Hz. Yakup, İsrail unvanını alarak Yahudi tarihinde ön plana çıktı. Yahudilerin soyu Hz. Yakup’un on iki oğluyla devam etti. Bu soydan gelenlere “İsrailoğulları” denilmiştir.
İsrailoğulları Hz. Yusuf sayesinde Mısır’a yerleştiler. Hz. Yusuf’tan sonra Mısır bölgesinin kralı, İsrailoğullarını köleleştirdi. İsrailoğulları Mısır’da köle olarak yaşadılar. Hz. Musa da bu esaret yıllarında dünyaya gelmiş daha sonra İsrailoğullarına peygamber olarak görevlendirilmiştir. Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa’dır. Bu nedenle Yahudiliğe “Musevilik” de denir. Yahudi ismi, Yakup’un on iki oğlundan biri olan Yuda veya Yahuda’ya nispetle verilmiştir. Zamanla Hz. Musa, Mısır’da büyük sıkıntılarla karşılaşan İsrail oğullarıyla birlikte Mısır’dan çıkmak zorunda kalmıştır. Sina’ya vardığında Tanrı, Yahudiliğin temel ilkelerini oluşturan “On Emir”i Hz. Musa’ya vahyetmiştir.
Hz. Musa’dan sonra İsrailoğulları Filistin’e gitmiştir. Daha sonra Hz. Davut, Kudüs’ü fethedip Yahudilere en parlak dönemlerini yaşatmıştır. Oğlu Hz. Süleyman, babası tarafından hazırlatılan yere kutsal mabedi (Süleyman Mabedi) yaptırmıştır. O zamana kadar bir çadırda korunan ve içinde “On Emir” levhaları bulunan kutsal “ahit sandığı” mabedin bir odasına konulmuştur.
Yahudiler tanrının varlığına ve birliğine inanırlar. Bu dine göre, tanrı yaratılmamıştır, sonsuzdur, her şeyi bilir ve her şeyi yaratmıştır. Yehova, Yahudilerin millî tanrısıdır.
Yahudilerin kutsal kitabına Eski Ahit (Ahd-i Atik) denir. Buna Yahudiler, Tanah adını verirler. Tanah’ın bir bölümü olan Tevrat ise çoğu zaman Yahudilerin kutsal kitabının tamamı için kullanılır.
Yahudiler ibadetlerini havra veya sinagog denilen yerlerde yaparlar. Tevrat’tan bölümler okuyarak ibadet ederler. İbadet sırasında erkekler başlarını “kipa” denilen küçük bir takke ile örterler. Kadınlar ayine katılamazlar. Ancak başları örtülü olarak ayini seyredebilirler.
Sinagoglarda Yahudilerin dinî sembollerinden biri olan yedi kollu şamdan (menora) bulunur. Başka bir sembolleri ise Kral Davut’un mührü kabul edilen, iki üçgenden meydana gelen altı köşeli yıldız (Magen Davit) dır.
Yahudilerin önem verdikleri ibadet yerlerinden biri de Hz. Süleyman tarafından Kudüs’te yaptırılan mabettir. Yahudiler, saldırılar sonucu yıkılan bu mabetten geriye kalan batı duvarının önünde dua ederler. Bu duvara “Ağlama Duvarı” denir.
Yahudiler günlük; sabah, öğle ve akşam ibadetlerini evlerinde veya sinagoglarda, haftalık ibadetlerini ise cumartesi günü sadece sinagogda yaparlar. Bu nedenle cumartesi, onların özel ibadet ve tatil günleridir. Mecbur kalmadıkça cumartesi günleri çalışmazlar. Yahudilerin din adamlarına “haham” denir.
Yahudilerde, Tanrı, peygamber, kitap, melek, ahiret ve kader inancı vardır. İslam dininde olduğu gibi öldükten sonra iyilerin cennete, kötülerin ise cehenneme gideceğine inanılır.
Yahudiler, bugün yoğun olarak İsrail’de yaşamaktadırlar. Ayrıca dünyanın çeşitli bölgelerinde de bu dine mensup kişiler bulunur.
On Emir
-
Seni Mısır diyarından, esirlik evinden çıkaran Yehova benim. Karşımda başka tanrıların olmayacaktır.
-
Kendin için put yapıp onlara tapmayacaksın.
-
Yehova’nın adını boş yere ağzına almayacaksın.
-
Cumartesi gününü sürekli hatırlayıp onu kutsal sayacaksın.
-
Anne ve babana saygı göstereceksin.
-
İnsan öldürmeyeceksin.
-
Zina etmeyeceksin.
-
Hırsızlık yapmayacaksın.
-
Yalancı şahitlik yapmayacaksın.
-
Komşunun evine karşı açgözlülük etmeyeceksin.