Elazığ Ağın El Sanatları Hakkında Bilgi
ÇÖMLEKÇİLİK:
Çömlekçilik deyince Ağın’ da ilk akla Bahadinli (Su altında kaldı) Purutçu Mustafa ve oğulları gelir. Geleneksel el sanatlarımızdan olan Çömlekçilik ülkemiz genelinde gün geçtikçe azalmaktadır. Ağın’da ise bu yöresel sanatımız 1960 lı yılların başına kadar devam etmiştir.
Yavuz Uzunoğlu?dan derlediğimiz bilgilere göre küp yapımında kullanılacak olan kireçsiz kırmızımsı renkteki toprak eşeklerle Bahadin çayından, Küp ocağının bulunduğu yer olan Ağının Hoşirik (Su altında kaldı) mevkisine getirilir. Burada toprak elenerek cebleye (kurum) dökülür, üzerine belli miktarda su ilave edildikten sonra çamur yapılır, çamur ayaklarla çiğnenerek özleştirilip mayalanması için iki gün dinlenmeye bırakılır. Sert bir cisim veya demirle hazır duruma gelen çamurun ucundan küp yapımı için tahmini bir miktar alınır. Alınan çamur tezgah üzerinde yoğrulduktan sonra, elin tabanı ile çamura zeh atılır (bastırılır). Sonra çamur ufak toplar halinde bir araya getirilerek, bu çamur toplarından bir tanesi, ayakla dönen çarkın üzerine konulur. Çarkın önünde oturalarak çark döndürülür, yapılacak işe göre elle çamura şekil verilir. Küp, çanak, desti ve güveç tezgahtan tek elle şekil verilerek çıkar. Ancak yayık olarak kullanılan büyük küplere ise iki elle birden şekil verilir.
DOKUMACILIK:
(Kuyu dokumacılığı) BEZ BASKI İŞLERİ:Eskiden Ağın evlerinin çoğunda bez dokumak için şimdiki dokuma fabrikalarının küçücük ilkel bir örneği bulunurdu. Genellikle ahır sekili kış odalarına monte edilen kuyu tezgahlarında kadınlar iplerle bez dokurlardı. Dokuma bezinde kullanılacak ipler için evin diğer ihtiyaçları ile birlikte yeterince pamuk alınır. Bu pamuklar çıyrıklarda (çıkrık) eğrilerek ip haline geldikten sonra kuyularda dokunurdu. Kuyularda dokunan bezlerle ev halkının giyecek ihtiyacının çoğu karşılanırdı.
Kuyularda dokunan bir kısım bezler baskı için Purutçu Mustafa Dayı ve Yemenici Kamil Dayının evine götürülerek değişik desenlerde baskı yaptırılırdı. Yapmış olduğumuz derlemelere göre baskı yapımı için sert olan armut ağacı tercih edilir. Her baskıda değişik desenler, hayvan şekilleri olarak keklik, horoz ve geyik resimleri, bitki olarakta çiçek, gül ve yaprak şekilleri süslerdi. Baskı işinde kullanılan ve dışarıdan satın alınan analin boya ya nişadır, göğdaşı ve çireş (bir nevi yapıştırıcı) katılıp boyayla karıştırılarak baskıya hazırlanırdı.
Değişik desen ve şekillerde yapılan baskı kalıpları sofra bezi, makat, sedir örtüsü, yastık perdesi, karyola eteği ve yorgan yüzlerine basılır. Değişik hayvan, bitki ve nakış figürleri o zamanın Ağın evlerindeki odaları süslerlerdi. Ağın ve çevresinde kuyu dokumacılığı ilgili yöresel sanatımız 1955-56 yıllarında bez baskı sanatında 1960 lı yılların ortalarında kaybolmuşlardır.
YEMENİCİLİK(AYAKKABICILIK)
Zamanımızda Arapgir, Malatya , Elazığ ve Kemaliye?de yapılmakta olan yemenicilik ne yazık ki diğer sanatlarda olduğu gibi Ağında uzun yıllardır unutulmuştur.
Ağın?da erkekler için ? Boccikli yemeni , kadınlar için zenne (kundura) ve pabuç yapılmaktaydı. Ağın çarşılarında en çok yemenici dükkanının olduğunu söylemek işin boyutunu anlatmaya yeter.
Ağın’da yemenicilik yapanlardan Bedri BAYTAŞ, Lingiroğlu Hüseyin ŞAHİN, Hüsogilin Osman, Bahattin, Süleyman KOÇER ;Topal Halit ve Andirili Salim son elli yıldan bu yana bu sanatı sürdürenlerdi.
Bu ayakkabıların yerini önce Ankara lastikleri sonrada diğer modern ayakkabıların almasıyla tüm dükkanlar kapanmıştır.
NALBANTLIK:
Yöremizde tarım ve ziraatin hayvanlarla yapıldığı dönemlerde çok az sayıda olan at, katır ve eşeklerin ayaklarının nallanması Çırpıcı Hüseyin ATALAY, ve nalbant Şerafettin tarafından yapılırdı.
At sırtında köy köy dolaşarak hizmeti, ihtiyacı olanın ayağına giderek yaparlardı.
TÜFEKÇİLİK : Yöremizde amatör avcılık yıllardan beri yapılmaktadır. Bu nedenle avcıların kullandığı silahların bakımı bir kısmının imalatı ilçemizin en büyük sanatçısı Kadıyorangilin Mehmet KAPıSıZ ( Saatçi Mehmet diye de bilinir) ve bir diğer usta Tüfekçi Kırmıtikgilin Adıgüzel BEYDEMİR tarafından yapılırdı. İki ustada hakkın rahmetine kavuşmuş, sanatları da bitmiştir.
Not : Rahmetli Kadıyorangilin Mehmet Kapısıza birkaç satır ayırıyoruz. Mehmet Kapısız sanatı ile ilgili hiçbir ders görmediği halde ilçemizde yıllarca saatçilik , tüfekçilik ve her çeşit alet ve makinaları Allah vergisi yeteneği ile yapardı. Mükemmel yaratıcılığı sayesinde Ağın’da elektriği ilk üreten kullanan O dur. Kurtkaya değirmeninde suyun gücünü elektriğe dönüştürüp iki katlı değirmende kullanmıştır. Ürettiği elektrikten yararlanarak Çırçır makinesini (Pamuk işleme makinası) yıllarca kullanmıştır.
Ağın’ın Yöresel Ürünleri İçin