Akaid nedir, Akaid ne demek sözlük anlamı nedir? Akaid ne anlama gelir temel konuları nelerdir?
Müslümanlıkta dinin inançla (iman ve itikat) ilgili esaslarını, kısa ve özlü bir biçimde anlatan genel kuralların tümü. Konusu biçimle (ibadet) değil, özle (iman ve itikat) ilgilidir. Bir bilim olmaktan çok, bir tür düstur (kural) sayılır. Nitekim, bütünüyle tedvin edilmemiş (kitap haline getirilmemiş, saptanmamış), çeşitli dinsel yapıtlarda parça parça belirlenmiştir. Allah’ ın varlığı ve sıfatları, melekler, kutsal kitaplar, peygamberler, kaza ve kader, ahi-ret hayatı gibi iman esasları, akaidin konusu içine girer. Basite indirgenerek halk için kaleme alınmış akaid kitaplarına ilmihal adı verilir.
Ashab (Hz. Muhammet’in meclislerinde ve konuşmalarında bulunanlar, sahabeler), akaidin bütün esaslarının Kuran’da gösterildiğine, Peygamberin de sözleri ve davranışlarıyla bunları açıklayıp tanıttığına inanır, bu konuda tartışmaya girmezlerdi. Ancak, İslam topraklarının genişlemesi, iç anlaşmazlıklar, başka din ve kültürlerin etkileri gibi nedenler, akaid konularında bazı tartışmaların başlamasına ve çeşitli mezheplerin doğmasına yol açtı. Bu durumu önlemek, akaide açıklık getirmek amacıyla birçok Müslüman din bilgini eserler yazmak gereğini duydu. Ebu Hanife (öl. 756), ibn Kullâb (öl. 850), el-Muhâsibî (öl. 857), el-Gazâlî (öl. 1111) ve Ömer en-Nesefı (öl. 1142) bunların önde gelenlerindendir.
Akaid konusundaki görüş farklılıkları zamanla Mutezile (*), Selefiye (*), Maturidi-ye (*) ve Eş’ariye (*) gibi itikadî mezheplerin ortaya çıkmasına yol açmış, bu gelişmeye koşut olarak akaid ilmi de kapsamı felsefeye kadar uzanıp genişleyerek kelama (*) dönüşmüştür.
