Akrabalık terimleri nelerdir, anlamları nelerdir? Yeğen, Torun, Teyze, Halı, Dayı, Amca, Kayınbirader, Görümce, Güvey kime denir?
Baba, anne ve çocuklar ailenin temelidir. Ama ister aynı çatı altında, ister ayrı yaşasınlar aralarında akrabalık ilişkisi olan dedeler, nineler, amcalar, dayılar, halalar, teyzeler ve onların çocuklarından oluşan akraba topluluğuna da genel anlamda aile denir. Aile, bulunduğu toplumun koşullarına ve yaşadığı çağa göre çeşitli biçimler alabilir.
Minyatür Bir Toplum
Geleneklere göre aile evlilik yoluyla kurulur: evlilik, bir erkekle bir kadının birlikte yaşamaya ve bir yuva kurmaya karar verdikleri zaman yapılan zorunlu törendir. Ailenin geçmişteki kuruluşu ve gelişimi uygarlıklara göre oldukça değişiktir: toplumlar ve çağlar içinde tek kadınla yaşamağa dayanan evlilik (monogami); çok kadınla yaşamağa dayanan evlilik (poligami); bir kadının birkaç erkekle birlikte yaşamasına dayanan evlilik (poliandri) biçimleri görülmüştür. Çağdaş ailede, eşit haklara sahip bir erkekle bir kadının beraberliği temeldir. Ama, biçimi ne olursa olsun, evlilik ancak medenî nikâh yoluyla yetkili makamlarca, bazı yerlerde ise dinsel makamlarca resmî kayıtlara geçirilerek geçerlilik kazanır.
Aile toplumun temel birimidir. Yarının vatandaşları hayata aile kucağında hazırlanır. Bu nedenle devlet çeşitli yasalarla (yurttaşlar yasası v. b.) ailenin ve çocukların korunmasında (annenin ve çocuğun korunması, haklarının savunulması, sosyal yardımlar, eğitim v.b.) ana ve babaların görevine yardımcı olur.
Değişmekte Olan Bir Kurum
Babanın, çocukları üzerinde isterse öldürmeye kadar gidebilen kesin haklara sahip olduğu (pater familias) eski çağlardan bugüne kadar çok şey değişmiştir. Bugün (hiç değilse uygar toplumlarda) baba, otoritesini anne ile paylaşmaktadır. Ana ve baba devlete hesap verme zorundadır. Kimi ülkelerde devlet, ana-babalığa yetenekli ve yeterli görmediği zaman, çocuklarına bakma ve yanında alıkoyma hakkını onların elinden alabilir.
Aile, içinde bulunduğu toplumun bir aynasıdır. Toplumdaki dış gerilimler, düşünce ve törelerdeki değişiklikler veya bazen ana-babalarla çocuklar arasında çıkan kuşaklar arası anlaşmazlıklar aileye yansır. Giderek daha geniş ölçüde dünyaya açılan aile, kapalı bir barınak olmaktan da çıkmıştır.
Anneler Günü
Dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye’de her yıl mayıs ayının ikinci pazar günü Anneler Günü olarak kutlanır. O gün annelerin toplumdaki yeri ve önemi belirtilir. Her çocuk gücü yettiği ölçüde annesine bir armağan verir.
Babalar Günü
Her yıl haziran ayının herhangi bir pazar günü, bazı ailelerce Babalar Günü olarak kutlanır. Bu gün henüz anneler günü kadar yerleşmiş değildir.
- akrabalık (hısımlık) terimleri
- amca: babanın erkek kardeşi;
- analık: üvey anne;
- anneanne: annenin annesi, nine; babaanne:
- babanın annesi, nine;
- babalık: üvey baba;
- bacanak: karıları kardeş olan erkeklerden her biri;
- baldız: karının kız kardeşi;
- büyükanne: annenin veya babanın annesi, nine;
- büyükbaba:annenin veya babanın babası, dede;
- damat: baba veya anneye göre, kızın kocası;
- dayı: annenin erkek kardeşi;
- dede: annenin veya babanın babası;
- elti: kadın için kayınbiraderinin karısı;
- enişte: kız kardeşin veya kadın akrabanın kocası;
- gelin: oğul un karısı;
- görümce: kocanın kız kardeşi;
- güvey: damat;
- hala: babanın kız kardeşi;
- karı: erkeğin evlendiği kadın;
- kayınbirader:
- karının veya kocanın erkek kardeşi;
- kayınpeder: kaynata; kayınvalide;
- kaynana; kaynana: kadına göre kocanın, kocaya göre kadının anası;
- kaynata: kadına göre kocanın, kocaya göre kadının babası;
- koca: kadının evlendiği erkek;
- nine: babanın veya annenin annesi;
- teyze: annenin kız kardeşi;
- torun: bir kimsenin çocuğunun çocuğu;
- yeğen: kardeşin çocuğu.
