Ankara’da Altın İşlemeciliği. Erkan Gündüz’den Altın İşlemeciliği (Kuyumculuk) ile İlgili Derlenen Bilgiler. Altın İşlemeciliği Nedir? Altın Nasıl İşlenir? Mesleğin Sorunları
- Derleyen: Selim Demirel
- Derleme yeri ve tarihi: Ulus/Ankara, 2004
- Kaynak kişi: Erkan Gündüz, 1972 Erzurum doğumlu, altın işlemecisi.
- Mesleği kaç yıldır yaptığı: 15 yıldır yapmaktadır.
- Mesleği kimden öğrendiği: Ustasından öğrenmiştir.
- Mesleği kimlere öğrettiği: 15 yıl içinde birçok çırak yetiştirmiştir. Şu anda da iki çırak yetiştirmektedir.
Altın işlemeciliği; altının eritilip silindirden geçirilmesi ve işleme aletleriyle şekillendirilmesi ile yapılan geleneksel mesleklerimizden biridir. Bu meslek altın üzerinde yapılan işleme ve motiflendirme sanatıdır.
Altın İşlemeciliği Nasıl Yapılır?
Ürün yapımına altını eritmekle başlanır. Eritilen altın silindirden çekilir. Altın hangi model yapılacaksa malzeme pergelle ve kumpasla ölçülüp makasla kesilir. Kesilen bu altına penseyle ana şekli verilir ve bu malzemeye iye ile tesviye çalışma yapılır. Bu çalışma altın işlemeciliğinin en önemli safhalarındandır. Şekil ve motifleri yapıldıktan sonra altın, asite atılır ve ağartılır. Ağartılan altın fırça makinesinde fırçalanır. Sonra cila makinesinde parlatılır. Parlatılan bu malzeme sıcak su dolu makinede yıkanır. Son olarak talaş ile kurutulup kullanıma hazır hale getirilir.
Altın İşlemeciliğinde Kullanılan Araç ve Gereçler
- Kumpas ve Pergel: işlenecek parçanın kalınlığının ve çapının ölçülmesinde kullanılır.
- İyeler: işlenecek malzemenin ince tesviyesinde kullanılır. Törpülemek ve pürüzlerini almak için kullanılır. iyeler bombeli ve düz iye olmak üzere ikiye ayrılır. Bombeli iye ürünün içini tesviye etmek için kullanılır.
- Malafa: Yüzükleri büyütmek için çekiçle kullanılan alettir.
- Pürmüz ve Çift: Çift ile malzemeyi tutup pürmüz ile kaynak yapmak için kullanılır.
- Polisaj Makinesi: Yapılan ürünün parlatılmasını sağlamak için kullanılır.
- Bilezik Büyütme ve Düzeltme Aleti: Bilezikleri büyütmede ve düzeltmede kullanılır.
- Yüzük Büyütme ve Düzeltme Aleti: Yüzükleri büyütmede ve düzeltmede kullanılır.
- Fırça Makinesi: Yapılan ürünün üzerindeki kaynak izlerini temizlemede kullanılır.
- Yıkama Makinesi: Cila olan ürünlerin deterjanlı suda yıkandığı makinedir. Makas: Ürünün kesilmesinde kullanılır.
- Pense: Ürünün tutulmasında ve bükülmesinde kullanılır. Parmak ve Yüzük Ölçme Aleti: Yüzüklerin ve parmakların ölçülerini almak için kullanılır.
- Kıl Testere: Yapılan ürünlerdeki figürlerin yapımında kullanılır.
Meslekle İlgili Sorunlar
Altın işlemeciliği unutulmaya yüz tutan meslekler arasındadır. Çünkü ustalar, yanına çırak bulmakta güçlük çekmektedir. Bundan dolayı gelecek kuşaklara bu mesleği aktaracak kişiler azalmaya başlamıştır. Ayrıca bu mesleği tanıtıcı çalışmaların yetersiz olması meslekle ilgili sorunlardandır.
Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler Kitabı, ( M. Öcal Oğuz, Emine Aydoğan, Nilgül Aytuzlar, Tuba Saltık Özkan