Başlık parasının amacı nedir? Hangi amaçla başlık parası verilir?
Başlık, Türkiye’de olduğu gibi, dünyanın geleneksel yaşam sürdüren birçok ülkesinde görülen toplumsal bir uygulamadır. Ekonomileri geleneksel tür tarım ve hayvancılığa bağlı kültürlerde, aile bireylerinin tümü üretime katılmak zorundadır. Evlenecek ergen kız, kendi üretim biriminden ayrılıp erkeğin üretim birimine katıldığından, kız tarafında bir işgücü kaybı söz konusu olur. Başlık, bu işgücü kaybını karşılamak üzere erkek tarafının verdiği para, taşınır ya da taşınmaz malları kapsar. Giderek etkinliğini yitirmekle birlikte, günümüzde de geçerli bir uygulamadır.
Başlığın miktarı, evlenecek kızın özelliklerine, ailevi durumuna ve erkek tarafının ekonomik gücüne göre değişir. Evlendikten sonra kızın bakire olmadığı anlaşılırsa, kız tarafı başlığı geri vermek zorundadır. Ekonomik yönden güçsüz olanlar, başlık parasından kurtulmak için ya kızı kaçırırlar ya da değiş tokuş yaparlar. Alınan kıza karşılık; erkeğin kız kardeşi, kızın erkek kardeşine verilir. Yakın dönemlere değin kırsal kesimde önemli bir toplumsal sorun olan başlık uygulamasına, giderek bazı çözümler getirilmektedir: köyde topluca karar alınarak ya da aileler aralarında anlaşarak, başlık parasından vazgeçmektedirler.
Ağırlık, Anadolu’da çeyiz hazırlamak için kız tarafının damadın ailesinden kabul ettiği eşya, ziynet ya da para. Para olarak verilen ağırlığa “başlık”, ziynet olarak verilen ağırlığa “kalın” denir. Ağırlığı damadın babası, yoksa annesi, o da yoksa kendisi verir. Miktarı genellikle damat adayının mali gücüne göre saptanır ve nikâhtan önce verilir. Erkek tarafı haklı bir gerekçe olmadan nikâhtan cayarsa ağırlığı geri isteyemez.
