Borsa Nasıl Ortaya Çıktı? Tarihçesi

Borsaların ilkel şekline misli malların el değiştirdiği, alınıp satıldığı ticaret mahalleleri olarak çok eski devirlerde rastlanıyordu.

Eski Babilliler, Mısırlılar ve Fenikeliler devrinde borsaların mevcut olduğu ileri sürülmektedir. Tarihçi Th. Momsen’in eski Romalı bankacıların forumdaki Basilica binalarında toplantılarını Roma borsası olarak kabul eden görüşü tartışma konusudur.

Borsalar İtalya’daki şehir devletlerinde şehir tüccarları tarafından kurulan Loggia’lar ve İspanya’daki Lonja’lar çerçevesinde varlıklarını geliştirdiler. Orta çağda ün kazanan ve daha gelişmiş olan Venedik, Floransa borsalarında yalnız kambiyo mektubu (bir çeşit kıymetli evrak) üzerinde işlem yapıldığı bilinmektedir.
Borsa adı, borsaların meydana gelmesinden çok sonra ortaya çıktı. Bu kelime Flandr’da bir ticaret şehri olan Brugge’deki bir meydanın adından alındı. Asil Van Der Beurse ailesinin malikanesi önünde bulunan ve onların adına bağlanarak ede Beurse» veya «de Burse» diye anılan meydanda XV yy.da tüccarlar borsa işleri için toplanıyorlardı.

Bu meydanda yapılan ilk faaliyetler 1460 yılında Anvers’de teşkilata bağlandı ve böylece Batı Avrupa’nın en eski borsası ortaya çıktı. Daha sonra borsa kurumu ve adı Avrupa’nın diğer merkezlerine de yayılmaya başladı. Anvers borsası gelişerek 1531 yılında ilk milletler arası borsa niteliğini kazandı ve modern borsanın öncüsü oldu. Anvers borsasının kapısında in usum negotiatorum cujuscunque nationis ac linguae (bütün milletlerin ve dillerin tüccarları için) sözleri yazılı idi.

Gerçekten. bu borsada İngiltere’den, İtalya’dan ve diğer birçok ülkeden ticaret adamları toplanıyordu. Anvers şehrinin ticaret ve alışveriş özgürlüğü, denizaşırı eşya ticaretini geliştirdi. O çağdaki yazarlardan biri, Anvers borsası için insan orada bütün dillerin karmakarışık bir gürültüsünü duyuyordu … Kısaca Anvers borsası dünyanın her yanından bir parçanın bir araya geldiği küçük bir dünyaya benziyordu» der.

Hollanda – Doğu Hindistan (1602) ve Batı Hindistan (1622) kumpanyalarının kurulmasıyla borsa ticareti yeni bir döneme girdi. Amsterdam, milletlerarası ticarette Anvers’-in yerini aldı. Hollanda’nın Fransızlar tarafından işgaline kadar Amsterdam, borsa ticaretinde önemli gelişmelere sahne oldu. Vadeli işlemler ilk defa bu borsada yapıldı. Borsa işlemlerinin icrai ve tasfiyesi burada büyük bir mükemmelliğe ulaştı.

Türkiye’de Borsanın Tarihi: Türkiye’de XVI. ve XVII. yy.da sanat ve ticaret erbabının meydana getirdikleri lonca teşkilatını borsaların ilk şekli saymak mümkündür.

Modern anlamıyla ilk resmi borsa 2 aralık 1873 tarihli nizamnameyle kurulan Dersaadet Tahvilat borsasızdır. Adından da anlaşılacağı üzere bu borsa bir menkul kıymetler borsası niteliğindedir. Bu tarihten 13 yıl sonra 15 nisan 1886’da yayımlanan Umum Borsalar nizamnamesi ile ticaret borsalarının kurulması mümkün oldu ve ilk ticaret borsası İzmir’de İzmir Ticaret ve Sanayi borsası adı altında kuruldu. Daha sonra 1906 yılında Esham ve Tahvilat ve Kambiyo ve Nukut Borsası nizamnamesi ve bunun arkasından da 1923’te bu nizamnamenin zeyli yürürlüğe kondu.

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra 22 nisan 1925 tarih ve 655 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları kanunu ve buna dayanılarak 27 Eylül 1925 tarihli Ticaret ve Sanayi Odaları nizamnamesi, 16 mayıs 1929 tarihli ve 1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları kanunu, 2 Ocak 1943 te 4355 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları. Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları kanunu. 8 mart 1950 tarih ve 5590 sayılı Ticaret Odaları, «Ticaret ve Sanayi Odaları. «Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları ve Ticaret Borsaları Birliği kanunu yürürlüğe konuldu.
Meydan Larousse / Cilt 3 Sayfa 319