Cemşid ü Hurşid, ilk kez Fars şairi Selman Saveci tarafından yazılmış (1361) mesnevi.
Selman, bunu, Firdevsi’nin Şehnamesinden, Nizami’nin Husrev ve Şirin ‘inden ve daha başka mesnevilerden aldığı motifleri birleştirerek düzenlemiştir. 2700 beyit kadardır.
Konusu şöyledir: Çin fağfurunun (hükümdar) oğlu Cemşid, rüyasında gördüğü bir kıza âşık olur. Babası, ülkenin bütün güzellerini toplatıp onun önünden geçirtir; bunların hiçbiri şehzadenin rüyada gördüğü kız değildir. Bezirgân Mihrab, tarif edilen kızın, daha önce gördüğü Rum kayserinin (hükümdar) kızı olduğunu anlar, resmini çizip Cemşid’e gösterir. Birlikte Rum diyarına giderler, yolda geçirdikleri türlü serüvenlerden sonra kızı bulup alırlar, Çin diyarına dönerler.
Bu konu, türk edebiyatında da çeşitli şairler tarafından ele alınmıştır, ilkin, Şeyhoğlu Mustafa Hurşidname (Hurşid ü Ferahşad) adıyla yazdı (1387). Daha sonra, Emîr Süleyman’ın isteği üzerine Ahmedi, Selman’ın mesnevisini temel olarak alıp, başka kaynaklardan da yararlanarak, aynı adla, yarı çeviri, yarı telif bir mesnevi düzenledi (1403). içine kıtalar ve gazeller de ekledi. 5 000 beyit tutan yapıtı önce Emîr Süleyman’a, daha sonra Mehmet l’e ve daha başkalarına sundu. Tek nüshası, istanbul Üniversitesi kitaplığındadır (TY. 921), (bas. 1975). Cem Sultan, Selman’ın Cemşid ü Hurşid’inı babası Mehmet II (Fatih) adına nazımla çevirdi. Cem de, yapıtın içine bazı kıtalar ve gazeller ekledi. Eksik bir nüshası, Kütahya Vahit Paşa kütüphanesinde (TY 1666), bütünü Ankara ilahiyat fakültesi’ndedir. Aynı konunun, XVI. yy şairlerinden Abdi (Süleymaniye kütüphanesi, Pertev Paşa, no. 443) ve Ayşe Hubba Hatun (nüshası henüz bulunamadı) tarafından da yazıldığı biliniyor.
