Çorum’da Bakırcılık, Çorum ilimizde Ercan Gökmen’den bakırcılık ile ilgili derlenen çeşitli bilgiler. Çorumda Bakırcılık Nasıl Yapılır?
- Derleyen: Hülya Selvi
- Derleme yeri ve tarihi: Çorum, 2004
- Kaynak kişi: Ercan Gökmen
Çorum’da bakırcılık, dövmecilik ve işlemecilik olarak iki aşamaya ayrılmaktadır. Bakır bir leğenin yapım aşamaları şöyledir.
Fabrikadan levha halinde gelen bakırın kenarlarına “diş makası” adı verilen bir aletle dişler açılır. Bu işlemden sonra her iki kenar üst üste getirilerek kaynak çekiciyle dövülerek birbirine tutturulur. Daha sonra buraya kaynak dökülerek kaynak ocağında kaynatılır ve esnemesini önlemek için etrafına tel geçirilip oyuk çekiç adı verilen bir aletle dövülür. Yuvarlak bir hal alan bakırın alt tarafı tekrar diş makasıyla kesilir ve taban adı verilen kısımla çekiç yardımıyla birbirine pekiştirilir. Sonra parlaklık verilen bakır leğen, talaş ile kurutularak parlak hale getirilir. işleme yapımında kullanılan perdah çekici ile taneler halinde dövülerek şekil verilir. Bu işlemler sırasında fırça ve kaynakları ezmek için çekiç kullanılır.
Kalay işlemi sırasında kalaylanacak ürünün içerisine kalay ve nışadır dökülüp kızgın ateşin üzerine bir maşa yardımıyla tutulur. Daha sonra bir pamuk yardımı ile silinerek kalay işlemi tamamlanır.
Semaver yapımında çok daha farklı aletler kullanılmaktadır. Semaverin su konulacak kısımları pres adı verilen bir aletle delinir. Pek çok çeşidi bulunan bu preslerin her biri farklı bir amaçla kullanılır. Kimisi ile daha büyük ürünler yapılırken, kimisi de örneğin çaydanlık gibi küçük ürünlerin delinmesi sırasında kullanılır. Semaverin üzerine nohut adı verilen kordon nakışların yapımı sırasında bir nakış aleti kullanılır.
Bakır işlemeciliği de kendi arasında kabartma ve oymacılık olarak ikiye ayrılır. Kabartma işlemi, bakır üzerine yerleştirilen şekillere çelik tarak ve keski ile darbeler halinde vurularak tamamlanır.
Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler Kitabı, ( M. Öcal Oğuz, Emine Aydoğan, Nilgül Aytuzlar, Tuba Saltık Özkan