Cuha Kumaş Nedir? Özellikleri ve Çeşitleri
Osmanlılar döneminde, askerlerin kışlık giysi gereksinimleri çuhadan yapılıyordu. Selanik, Edirne, İstanbul, Bursa ve Şam’da dokunan yerli çuhalar gereksinimi karşılayamadığından önceleri İran, Mısır ve Türkistan’dan, daha sonra Avrupa ülkelerinden çuha ithal edilmeye başlandı.
XV. yy. sonlarında Osmanlılar’a sığınan ispanyol ve portekiz Yahudileri’nin yerleştiği Ege yöresinde ve özellikle Selanik’te dokunan çuhalar ünlüydü. Devlet önde gelenleri, daha çok, ithal malı çuha giyiyor, askerlerin ve halkın giyebileceği çuhaların cinsi ve miktarı, devlet tarafından belirleniyordu. Tüketimin fazla olması nedeniyle bir süre sonra yalnız zabitlerin çuha giymesi, neferlerinse aba ve şayaktan yapılmış giysiler kullanmaları karara bağlandı.
XVI. yy da ingilizler Londrin adı verilen çuhalarıyla osmanlı pazarına girmişti. Bunun yanı sıra Fransızlar, Hollandalılar ve italyanlar da bu pazardan pay almak istiyorlardı. Bu nedenle yarış halindeydiler ve birbirlerinin üretimlerini taklit ediyorlardı. Bu çuhalar halk arasında fransız çuhası ya da Paris çuhası, Felemenk çuhası, sâye çuha, Londra çuhası gibi adlarla tanınıyordu. Cins ve desenlerine göre mor, miski, poturlu vb. adlar taşıyanları da vardı. Ayrıca, yedi en-dazelik çuhaya yağmurluk, altı endazeliğine miriahûri ya da mirahorı, dört endazeliğine çakşır deniyordu. Edna(adi), ev-sat (orta) ve âlâ (iyi) olmak üzere başlıca üç kalitesi vardı. Askeri giyim yanında halk arasında ferace, dolama, yelek, çakşır, eyer teğeltisi yapımında ve döşemelik olarak da kullanılıyordu. Müslüman olmayanlar yalnızca çakşır türü kara çuha kullanabiliyorlardı.
1832’de gerekli tezgâhlar ve ustalar Fransa’dan getirtilerek İstanbul Beykoz’ da bir çuha fabrikası açıldı. Yapağı gereksinimi Aydın, Kütahya ve Bergama’ dan sağlanıyordu. 1835’te de İslimye’de (Bulgaristan) bir çuha fabrikası kuruldu ve 1836’da yerli yapağıyla deneme üretimi başlatıldı. 1848’de tam anlamıyla üretime geçen fabrikada dokunan çuhalar, askeri giyim yapımında kullanılıyordu.
Törenlerde verilen armağanlar içinde de yeri olan çuha, giyim kuşamdaki değişimlere koşut olarak daha az tüketilmeye başlandı ve üretimi giderek düştü.