Eleştiri Nedir Kısaca, Özellikleri, Eleştiri Yazarları

Eleştiri nedir kısaca anlamı. Eleştirinin özellikleri nelerdir? Türk Edebiyatında Eleştiri Ne Demektir? Türk ve Dünya Edebiyatında Eleştiri örnekleri yazarları

Edebiyat yapıtlarını tanıtmak, açıklamak, yorumlamak, değerlendirmek ve sınıflandırmak amacıyla hazırlanan yazı ve yapıtlara eleştiri (tenkit) adı verilir. 

Bir edebiyat türü olarak eleştiri, yazar ile okur arasında iletişimi sağlar. Edebiyat yapıtları, genel olarak biçim ve içerik yönünden incelenir. Eleştirmen, bağlı olduğu eleştiri anlayışının temel ilkelerine göre, yapıtın genel bir değerlendirmesini yapar; ilgi çekici, özgün ve başarılı bulduğu yönleri övgüyle vurgular; eksik, yanlış bulduğu ya da beğenmediği yönleri de ortaya koyar.

Edebiyat eleştirisinde çeşitli yöntemler uygulanmıştır. Bazı eleştirmenler, edebiyat yapıtını incelerken toplumsal koşullara önem vermiş, bazıları yazarın bilinçaltına eğilmiş, bazıları yalnızca yapıtı değerlendirmiş, bazıları da yazıldığı çağın değer ölçülerine göre yorumlamıştır.

Eleştiri kuramlarını konu edinen kitaplarda eleştiri türleri üstünde geniş ölçüde durulmuş ve birçok eleştiri anlayışı ileri sürülmüştür: Tarihsel eleştiri; toplum bilimsel eleştiri,- marksçı eleştiri; sanatçıya dönük eleştiri; izlenimci eleştiri; biçimci eleştiri; vb

Edebiyat eleÅŸtirisi XIX. yy’ da doÄŸup geliÅŸmiÅŸtir. Gerçi daha ilkçaÄŸlarda güzel sanatlarla ilgili birtakım kuramsal görüşler ileri sürülmüş, sanatın ne olduÄŸu açıklanmaya, güzel ve güzellik kavramlarına açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Ancak eleÅŸtirinin bir yazı türü olarak bağımsızlığını kazanması, çeÅŸitli kuramlarla temelini saÄŸlamlaÅŸtırması, XIX. yy’dan sonra gerçekleÅŸmiÅŸtir.

Dünya edebiyatında eleştiri alanında yapıt verenlerin başlıcaları şunlardır: Fransız edebiyatında Sainte-Beuve, Hippolyte Taine, Anatole France, Jules Lemaitre, André Gide, Gustave Lanson, Roland Barthes, René Etiemb-le, vb; İngiliz edebiyatında Samuel Johnson, Taylor Coleridge, William Hazlitt, T.S. Eliot, vb; Amerikan edebiyatında Rene Wellek, Austin Waren, Ezra Pound, vb; İtalyan edebiyatında Giuseppe Antonio Borgese, Benedetto Croce vb; Alman edebiyatında Lessing; Rus edebiyatında Belins-ki, vb.

Türk edebiyatında eleştiri, Tanzimat dönemiyle başlamıştır. Divan edebiyatında görülen tezkirelerde, ozanın kısa yaşam öyküsü verilir, birkaç cümleyle de sanatına ilişkin değerlendirmeler yapılırdı.

Türk edebiyatında eleştiri türünde yazanların başlıcaları şunlardır: Namık Kemal; Recaizade Mahmut Ekrem; Hüseyin Cahit Yalçın; Abdülhak Şinasi Hisar; Nurullah Ataç; Tahir Alangu; Asım Bezirci; Hüseyin Cöntürk; Rauf Mutluay; Memet Fuat; Mehmet Doğan; Fethi Naci; Fahir On-ger; Mehmet Kaplan; Metin And; Adnan Binyazar; Hikmet Dizdaroğlu; Pertev Naili Boratav; Konur Ertop; Doğan Hızlan; Vedat Günyol; Suut Kemal Yetkin; Atilla Özkırımlı.