Başlıklar:
Arakiyye-ki Rakçin ve Arakçin’de denirdi.-Hesap işi tekniğiyle işlenirdi.
Kalpak, kışın inci veya elmasla işlenmiş kadifeden, yazın gayet ince ve gayet parlak sırmalı kumaştan yapılıyordu.
Kalpak yalnız başın bir tarafına konuluyor, biraz da yana doğru yıkılıyor, üzerine ya elmaslı bir gül veya gayet kibar işlenmiş bir mendil İle beraber altın bir iğne takılıyordu.
Müslüman Türk kadınının günlük tuvaletinde başını hotozdan çok tepelikler, inciler, elmaslarla bezenmiş, altın tel-işli fesler süslemiştir.
Kürk: Eskiden Türk kadınlarının bazen giydikleri bir ev elbiseydi. Kürkler pahalı dibâden, içler! kakım ve samur kaplı olurdu.
Feraceler:
Çarşaf modası çıkmadan önce kadınların giydiği üstlüğün adıdır. Cepleri ve yakaları işlemeli olanları da vardı.
Çarşaflar:
Mihraplı şam Çarşafı ipekli ve iki parçalı bir çarşafın adıdır. Süsiü renkleri olan bu çarşafın üzeri kılabdan işlemeliydi. (Aslı câr-ı şeb’dir, gece giyilen örtü anlamında.)
Car, kadınların sokağa çıkarken büründükleri çarşafın halk dilinde kısaltılmış adıdır. …İpeklilerinin kılabdan işlemelileri olurdu..
Musahipzade Celâl Bey Eski İstanbul Yaşayışı (1946) adlı eserinde Çarşafın, Hamdullah Suphi Tanrıöver’in babası Suphi Paşa Suriye valiliğinden dönünce ailesi tarafından ilk defa giyildiğini yazar (Sayfa 133).
Entariler:
İşlemeli kadın entarilerinin bindallı ve peşli gibi çeşitleri vardı. Hafize Sultan’ın yanındaki cariyelerin esvapları sırmalı kumaştandı. Sırtında işleme çevre satan ufak bir tacirin eşi bile sırmasız esvap giymiyordu.
Entari, âdeta vücuda göre biçilmiş yere inen kıyafet. Bunun uzun kolları var ki, kenarı gayet kalın sırma ile işlenmiş…
Libâde:
Cariyeler, arkalarına kolları ve göğsü işlemeli (libâde) denilen kısa elbiseyi giyerlerdi..
Yelek ve cepken:
Eskiden kadınlar da ipekli kumaşlardan ve işlemelerle süslü dış yelekleri giymişlerdir. İşlemeli cepken kadınlar tarafından giyilirdi, yaka ve boy çevresi, kol ağızları işlemeli olurdu.
Hırka:
Kadife, atlas ve mantinden yapılmış işlemeli hırkalar vardır, işlemeleri divaldir
Bunların kışlıklarının içi pamuk doldurulmuş yorgan dikişli (kapitone) olurdu.
Gömlek:
Kadın gömleklerinin işlemeli olanları bulunduğu çeşitli kaynaklarca belirtilmiştir. Lady Montague bir mektubunda Edirne’de, kenarları işlenmiş, ince, şeffaf, bürümcük gömlek gördüğünden söz etmektedir.
Şalvar
Kadın giyimine ait şalvarların çoğu işlemelidir. Şalvar gayet ince, gül pembesi, kenarı sırmalı Damasko’dan (Şam işi) yapılmıştır. Şalvarların paçaları sırma işlemeli olanları vardı. Tören günlerinde giyilirdi. Şalvarların «Şalvar-bend» denilen birer uçkuru olurdu. Şalvar-bend lerin iki ucu (bir karış eninde işlemeli olanları vardı) altın ve gümüş teller, renkli ipeklerle işlenirdi. Gençler tarafından bele sarılan kuşağın altından şalvar önüne bir süs olarak sark itilirdi.
Terlik:
Kadife ve ince deriden yapılanları işlemelidir. Saraya ait terlikler, işlemeli yapılırdı. Bunların üzerleri sırma, ibrişim, ipek ve pul ile işlenirdi.
Yemeniler ise düz beyaz olur, altın veya gümüş telle, altın veya gümüş pullarla da işlenir, süslenirdi.
Kaynakça : Ayten Sürür, Türk İşleme Sanatı (1976 İstanbul)
