Gökyüzü ile ilgili halk inançları nelerdir? Gök ve Gök cisimleri ile ilgili inançlar, uygulamalar, inançlar
Türklerin ilk dini olarak kabul edilen “Gök Tanrı İnanç” sistemindeki; “Gök, “ulu” anlamındadır. Gök Tanrı’dan “Ulu Tanrı” anlaşılmaktadır. Ulu Tanrı, yücelerde tahayyül edilmekte ve ona yükünüldüğü zaman göğe dönülmektedir. Günümüze kadar gelen birçok dini pratik bu inancın uzantısı olarak dinî folklorumuzda yaşamaktadır.
Tunceli’de yıkanmak üzere getirilen cenazeyi salatü selamlarla üç kere havaya kaldırmak, yere indirmek dördüncü de teneşir tahtasına koyma işlemi yapılır. Bu uygulama Urfa-Hilvan’da da vardır.
Haymana-Ankara’da cenaze, namaz için musalla taşına konulduğunda, üç defa cenaze Salı yukarı doğru kaldırılır. G. Antep’te cenaze, namaz taşında üç kere yere konulup kaldırılır.
Muğla’da cenaze namazı kılarken başın her tekbirde yukarı, gökyüzüne doğru kaldırılmasının lüzumuna inanılır.
Ordu’da kırkı çıkmamış bebeği loğusa kadın ziyaret ederse, loğusanın bebeği “basmaması için bebek yukarı kaldırılır. Sinop’ta cemaat cenazeden gelince, evdekiler ayağa kalkarlar. Ayrıca cenaze çıkan evdeki beşikler yukarı kaldırılır.
Bilecik’te, günahlarının affı ümidiyle ip atlanır her atlanışta günahlardan arınılacağı inancı vardır. Anadolu’nun birçok yerinde yapılan cenaze kaldırma uygulaması ile de, üstü açılan mezarın “yukarı” kaldırıldığında kefaretinin azaldığına inanılır.
Gök ile ilgili inançlar tamamen eski Türk inancı Gök Tanrı Dinînin bakiyeleridir. Cenazenin yukarıya kaldırılması cenaze namazında her tekbirde başın yukarı kaldırılması, 40’ı çıkmamış bebeğin yukarı kaldırılması, cemaatin cenazeden sonra ayağa kalkması, ip atlarken her sıçrayışta günahların af edileceğine inanılması, mezar kaldırma uygulamaları, Tanrının yukarıda olduğu düşünüldüğü içindir. Biz bu tür tatbikatlara Uluğ Türkistan’ın muhtelif yerlerinde de rastladık.
İslamiyet’te ise Allah, her yerde hazır ve nazırdır. O’nu sadece gökte düşünmek, O’nun gerçeğine aykırı olur.
Kaynak: Yaşar Kalafat, İslamiyet ve Türk Halk İnançları
