Halk oyunları, yöresel giysilerle icra edilir. Her yöreye ait oyunlar, bu yüzden günümüz gösterilerinde, o yörenin giysileri giyilerek icra edilmektedir. Halk oyunlarının icrasında kadın ve erkekler tarafından giyilen giysiler kendi aralarında başlıca üç ana kısımda incelenebilir:
a. Kadın Giysileri:
1. Başlıklar: Giyildiği yörelere göre başlık, çevre, kıvrak, festanos, kesiviran, çar, canfes, dolak, efe, kofi, leçek, kasnak, gıreb gibi isimlerle anılan başlıklar giyilir. Bu başlıklar yöreden yöreye şekil renk ve kalınlık olarak değişebilir.
2. Elbiseler: Gövdeye giyilen elbiselerin başında kırkdüğme, libade, kutoşke, şal-ta, delme yelek, bibade, mehmer adı verilen yelekler; bürümcük, celahi, çendil, delme, ak göymek, döşçelik, yakalık, güdük, salta, kras, zıbın, entari, göğüslük, marama, hotoz, şatko, yağlık gibi isimler alan gömlekler; sitare, balkaymak, üç etek, telli, zıbın, saya, dere, kutik, kras, gâne, bindallı olarak adlandırılan elbiseler ve lâpçın, derpi, şepik, bağış şalvar adı verilen pantalonlar giyilir. Bu giysiler de yörenin iklimine göre farklı yapı ve renk ve kumaşlar kullanılır.
3. Ayakkabılar: Ayağa giyilen ayakkabılar da genel olarak potin, postal, edik, çarık, çapula, reşik, çetik, yemenî, cıstik, çuala gibi isimler verilen ayakabılardır.
Yukarıda verilen isimlerin yanında özel adlar taşıyan giysiler de bulunmaktadır. Burada konuyu dağıtmamak için bu isimlere yer verilmemiştir. Halk dansları giysilerinde tamamlayıcı aksesuarlar da süs, takı ve bezek adı altında kullanılırlar. Bunlar köstek, kemer, kolçak, pazubent vb. aksesuarlardır.
Erkek Giysileri:
1. Başlıklar: Giyildiği yörelere göre tepelik, kofi, serpuş, papak, külah, kudas fes, takke, kum, kullik, kalpak, dalıburus, kabalak, poşu, püsküllü fes, bere, terlik, boncuklu fes, ahmediye gibi isimlerle anılan başlıklar giyilir. Bu başlıklar yöreden yöreye şekil, renk ve kalınlık bakımlarında farklılık gösterebilir.
2. Elbiseler: Gövdeye giyilen elbiselerin başında camadan, sako, ibade, delme yelek, kanzol, kırkdüğme yelek, altınparmak, zıbın, içlik, göynük, cepken, avcı yeleği, şepik, cezayir, cebeden gibi isimler alan yelek/gömlekler; tozluk yalkuşak, tosya, gürünşalı, işlik, gayret, ipek kuşak, ağabani, acem, alaca kuşak, çevre, şal isimli kuşaklar ve çakşır, zılga, zığva, şal, karadon, fotur, dizlik, külot pantalon, tuman, tepme şalvar, vıska, zıpka, mencestal adı verien şalvarlar giyilir. Bu giysilerde yörenin iklimine göre farklı biçim, renk ve desenleri olan kumaşlar kullanılır.
3. Ayakkabılar: Ayağa giyilen ayakkabılar da genellikle uskar, cimcime, bodin, körüklü çizme, çetik, çarık, divanlı, edik, sapuk, mis, çapula, yemenî, kundura, cıstik, markop gibi isimler alır.
HALK OYUNLARINDA MÜZİK
Halk oyunlarına ait olduğu yörenin ezgileri ile icra edilirler. Bu ezgiler, daha çok oyun havası veya kırık hava diye adlandırılır. Ezgiler kimi zaman söz ile birleşip türkü biçiminde dansa eşlik edebilir.
Halk oyunlarında müziğin yeri ve önemi: Halk oyunları, yöresel sazlarla çalınan yöre ezgileri eşliğinde icra edilirler. Karadeniz yöresi oyunlarında yöresel çalgı kemençedir ve hemen bütün danslara iştirak eder. Doğu ve Güney Doğu Anadolu yörelerinde ise, davul ve zurna ana çalgıdır. İçanadolu, Akdeniz ve Ege yörelerinin oyunlarında bağlama, davul ve zurna bir arada kullanılır. Bu çalgılar ve yöresel müzikler, oyunların genel yapısal özelliklerini de ortaya koyarlar. Sözgelimi Artvin ve Rize halk oyunlarında tulum çalınmazsa, oyunların tavır ve edasında eksiklikler meydana gelebilir. Burdur halk oyunları yöresel çalgı olan sipsi olmaksızın icra edilirse, etkisini yitirir. Günümüzde halk oyunlarının icralarında orkestra ve koro düzenlemeleri görülmektedir. Bu tür düzenlemeler yöresel sazın orkestra içinde ön plana çıkarılması oyun açısından gereklidir. Sözgelimi Trabzon yöresi halk oyunları orkestra eşliğinde icra ediliyorsa, bu topluluğun ana sazı kemençe ve diğer sazlar renk (yardımcı) sazlar olmalıdır.
Halk Oyunlarında Kullanılan Çalgılar ( Müzik Aletleri)
- Telli çalgılar: Telli çalgılar, tezeneli ve yaylı olmak üzere, ikiye ayrılırlar.
- Telli tezeneli çalgılar: Divan, tambura, cura, bağlama, meydan sazı, kopuz, çöğür
- Telli yaylı çalgılar: Kemane, kabak kemane, kemençe, ıklığ.
- Nefesli çalgılar: Zurna, kaval, mey, sipsi, tulum, klarnet.
- Vurmalı çalgılar: Davul, darbuka, dümbelek, tef (dayre), zilli maşa, çalpara, kaşık.
