Haydarilik (Haydariye) Tarikatı Nedir?
Haydarilik ya da Haydariye Seyit Kutbettin Haydar’ın kurduğu şii eğilimli tarikat (XIII. yy).
Batınilik izleri taşıyan bu tarikatta Ali’ye ve On iki imama derin bir bağlılık ve saygı vardır. Bu bağlılık ve saygının belirtisi olarak on iki dilimli külah giyerlerdi. Kollarına bağladıkları mengüş denilen halkalar ve boyunlarına taktıkları tavk-ı hayderi adı verilen demirden bir kolye Ali’ nin kulu kölesi olduklarını simgelerdi.
Yesevilik tarikatının Anadolu’da kalenderlikle karışmış kollarından biri olarak da tanımlanabilen haydarilikte içki içmek, esrar çekmek, ibadetlere ilgisizlik gibi tutumlar yaygındı. Haydariler, birçok sünni tarikatta görülen özel giysilere, toplu ibadete, ezkar (zikirler) ve evrada (okunması gelenek olan dualar) önem vermezler; buna karşılık onlara göre, kişinin Tanrı’ya içten bir bağlılıkla kendinden geçmesi, dünya ve ahiret nimetlerine ilgisizliği, geçici varlıklara bağımlılıktan kurtulması, ölümsüzlüğün ve Tanrı ya yaklaşmanın tek yoludur. Tanrısal coşkuyu yaşamak ve tanrısal güzellikleri duyabilmek için “sohbet” gereklidir. Gönüllerin birliği olan sohbet, canların gerçeği ve güzelliği yakalamaları için tek yoldur.