İhram Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Anadolu’nun doğu ve güneydoğu bölgelerinde bugün de dokunan ve kullanılan ihram, Osmanlılar döneminde car, çarşaf ve feracenin yanı sıra, kadın giyimine girdi. Daha önce bu tür örtüler, daha çok yaygı olarak kullanılıyordu, ihramlar da carlar gibi uzun kenarı insan boyunu aşacak ölçüde, iki kanat halinde dokunur, dikilerek kullanılır.

Yünden dokunan ihramlar genellikle kareye yakın dikdörtgen biçimindedir. Düz ve desenli olmak üzere iki türü vardır. Düzleri, el eğirmesi yün ipliğinden bezayağı örgüyle dokunur, çözgü ve atkı ipliklerinin tek kat, ama fazla bükümlü olması, dokumaya bürümcük gibi kıvrımlı bir görünüm kazandırır. Düz ihramların yalnızca kenar kısımlarıyla alt ve üst boylarında pamuk ipliğinden 1-1,5 cm bantlar vardır. Desenli ihramlarda ise, zemin örgüsü gene bez ayağıdır.

Motifler zemin atkıları arasına renkli yün ve pamuk iplikleriyle, tezgâh üzerinde işlenir. Tek kanat halinde dokunan bu ihramların bir kenarında “haşiye” adı verilen su halinde motifler bulunur. Desenli ihramlar serpme, yollu ya da sulu ve kaplama motifli olmak üzere üçe ayrılırlar. Kaplama ve düz ihramlar dışında haşiye hemen hemen tüm ihramlarda vardır. Haşiye ve kaplama motiflerine aynalı kutu, saat kordonu, kepenek, uçan kuşlar, analı kızlı, reyhan dalı, hanımeli vb. pek çok adlar verilir. Kaplama motifli ihramlarda desenler tüm yüzeyi kaplar. Yollularda desenler çubuklar halindedir. Serpme motiflilerde ise motifler belli bir düzene göre kumaş alanına serpiştirilmiştir.

İhram renkleri, genellikle doğal yün renklerindedir. Beyaz, mor ve siyah en çok görülen ihram renkleridir. Doğal renklerin harmanlanmasıyla bazı ara tonlar da yapılmaktadır. Ayrıca özel olarak yeşil, kırmızı, pembe, sarı ve pek az olarak mavi renklerde de dokutturulmaktadır. Bunlar arasında atkı ve çözgüde yeşil ve turuncu gibi karşıt renkler kullanılarak dokunan ve gurup rengi, güvercin göğsü, akşam güneşi gibi adlar verilen ihramlar çok ünlüdür, ihram ortası başa gelecek biçimde baş üzerinden atılır ve bütün vücudu örter, ihramın öne gelen uçları içten kuşak, kemer vb’ye tutturulur, arkası düz iner. Üstte kalan parça içten elle tutularak yüz kapatılır. Bazı yörelerde ihram yüzü tamamen örter, seyrek dokulu kumaşlarla yapılan bu tür örtünmede ihram, peçe görevi de yapar. Haşiyelerin genellikle önde göğsün iki yanına gelmesine özen gösterilir, ihram kuşanıldığı zaman önden iki parçalıymış gibi görünür.