Kilise Müziği Nedir? Özelliği ve Tarihçesi
Kilise Müziği. Hristiyan müziğinde büyük önemi olan bir tür. İlk kilise müziği örnekleri III. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu türün temeli, İlk Çağ antik uygarlıklarında kullanılan İonyan, Frigyan, Lokrian gibi modlara (eski gamlara) dayanır. VI. yüzyılda Boetius ve XI. yüzyılda Guido d’Arezzo, Hristiyan din müziğini sistemleştirilmişlerdir ve beş çizgili porte üzerinde notaların saptanmasını sağlamışlardır.
Kilise müziğinin gelişmesinde Ortodoks kilisesinin başlangıçta büyük payı olmuştur. Bizans saraylarında dinsel müzik rağbetteydi. Kilisede, Gregoryan taganniye yer veren müzik, monofonik, melodik ve ritmikti. Bu müziğin ton sistemi ikiye bölünmüş sekiz perdeden oluşuyordu. Melodiye eşlik eden metinleri iyi okuyabilmek için, kelimelerin üzerine ekfonetik işaretler kullanılırdı.
IX. yüzyıldan başlayarak Neuma alfabesi kullanıldı. Ezgilerin tempoları ve nüansları ise ayrıca büyük işaretlerle belirtilirdi. X. ve XI. yüzyıllarda Bizans kilise müziğinin önde gelen bestecileri Andreas, Romanos ve Damasken os’tur. Daha sonra kilise müziğine katkıda bulunan besteci ve teorisyenler arasında Psellos, Pagneres ve Bryennios sayılabilir.
İlk Hristiyan kaynaklarında “Davut’ un Tanrı önünde her türlü çalgıyla müzik yaptığı” belirtilmiştir. Hristiyanlığın ilk döneminde tapınma sırasında gerçekleştirilen müzik, Yahudi sinagoglarındakinden pek farklı değildir. İsa’nın, Hristiyanlığı yayma çalışmalarında müziğe ilişkin bir kayıt bulunmamasına rağmen, çarmıha gerilmeden önce havarileriyle birlikte ilahiler söylediği kronolojik kayıtlarda bulunmaktadır.
Kilise müziğine org, VII. yüzyılda Papa Vitalin’in desteği sayesinde girmiştir. Katolik Kilisesi, mass ve anthemlerin form olarak ortaya çıkmasıyla müzik alanında gelişme göstermiştir. Ancak, gerçek anlamda kilise müziği Protestanlığın başlamasıyla yeni boyutlara ulaşmıştır. Luther, müziğin dine ve özellikle ibadete büyük ölçüde katkıda bulunabileceğini fark etmiştir. Ancak, İngiltere’de Cromvvell döneminde çalgıcılar ve koro kadroları kiliseden uzaklaştırılmıştır.
Yüzyıllar içerisinde kilise müziği reformlardan geçmiş, bazı dönemlerdeki kısıtlamalara rağmen, özellikle Barok Çağında mükemmele ulaşmıştır
Büyük Kültür Ansiklopedisi 7 Cilt 2695