Mersin’ de Yorgancılık ile ilgili olarak Fatih Yıldız’dan derlenen bilgiler. Mersin’de Yorgancılık Mesleği hakkında bilgiler.
- Derleyen: Dilek Beden
- Derleme yeri ve tarihi: Mersin, 2004
- Kaynak kişi: Fatih Yıldız, Darende/Malatya doğumlu, yorgancı.
- Mesleği kimden öğrendiği: Babasının dükkanında, onun yanında çalışarak öğrenmiştir.
Çukurova bölgesinde, mesleğin icracıları, hazır yorgan satışının artması ve ekonomik sıkıntılardan dolayı günden güne azalmaktadır. Yorgancılık, çoğunlukla usta-çırak ilişkisiyle öğrenilen bir meslek olup, babadan oğula öğretilme yoluyla varlığını korumuş ve günümüze kadar gelebilmiştir. Yörede iklimin sıcak olmasından dolayı genellikle pamuk yorgan tercih edilir.
Yorgancılık Mesleğinde Kullanılan Araçlar
Çırçır: Pamuğun kozasından çekirdeğini ayırmaya yarayan bir araçtır. Hallaç Makinesi: Pamukları küçük parçalara ayırmaya yarayan bir araçtır. Bu alet sayesinde pamuklar yumuşatılarak yorganın daha rahat dikilmesi sağlanmaktadır. Çünkü pamuk sert olduğu zaman, yorganın içine kolayca yayılamamaktadır.
Kaput Bezi: Yorgan yüzünü oluşturan kalın ve pamuklu bir kumaştır. Bir yorgan ortalama beş metreden çıktığı için, eni 2.20 cm olan kaput bezi kullanılmaktadır. Kaput bezi çift enden oluşmaktadır.
Bunların haricinde diğer malzemeler makas, iğne (çuvaldız ve yorgan iğnesi), iplik, yüksük, dikiş makinesi ve metre kullanılır.
Yorgan Yapım Tekniği
Kaput Bezinin Dikilmesi: Kaput bezi yorgancı tarafından da alınabildiği gibi, müşteri tarafından da alınıp yorgancıya verilebilmektedir. Bez, dikilecek olan yorganın boyutlarına göre kesilip, dikiş makinesinde şekil verilmektedir.
Pamuğun Makinede Atılması: ikinci işlem olarak pamuk hallaç makinesinde, ardiye adı verilen odada yumuşatılmaktadır. Hallaç makinesi yokken, yorgancı evlere giderek çırçır adı verilen bir aletle pamukları çırpardı. Ama hallaç makineleri yorgancı dükkanlarına girince bu işleme gerek kalmamıştır. Bu makine ile pamuk yumuşatılarak kullanılır hale getirilmektedir.
Pamuğu Kılıfın İçine Yayma: Yumuşatılan pamuk, tabla adı verilen sert zeminin üzerinde kılıfın içine yayılarak bir sopa yardımıyla düzeltilmektedir. Pamuk eşit şekilde yayılmazsa yorgan düz bir biçim alamadığı için, bu işleme oldukça önem verilmektedir.
Pamuğun Sarılması: Pamuk, orantılı bir şekilde yayıldıktan sonra kılıfın tersinden sarılmaktadır. Daha sonra düz tarafına çevrilmektedir.
Kılıfın Dikilmesi: Pamuk, kılıfın içine konulup sarıldıktan sonra yorgan kılıfı, yorgan iğnesi ile dikilmektedir.
Yorganın Sopayla Düzeltilmesi: Tablanın üzerine yayılan yorgana sopayla vurularak içindeki pamuğun orantılı bir şekilde yayılması sağlanmaktadır.
Yorganın Dikilmesi: Metre yardımıyla yorgan baştan sona parsellenmektedir. Çaprazlama bir biçimde dikilerek şekil verilmektedir.
Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler Kitabı, ( M. Öcal Oğuz, Emine Aydoğan, Nilgül Aytuzlar, Tuba Saltık Özkan