Müzikte Armoni Nedir?
ARMONİ Çeşitli sesler arasındaki kulağa hoş gelen uyum
Armoni terimi, Yunanlılarda 1. seslerden meydana gelen bir akortu, özellikle bir oktav akortunu; 2. bir makamı 3. bir melodiye söz uyarlamayı anlatmak için kullanılırdı.
Armoni: Orkestrada telli çalgılarla vurmalı çalgılar arasında başlı başına bir yer tutan nefesli çalgılar topluluğu.
Küçük armoni (flütler, obua, korangle, klarnet, bason, kontrfagot ve saksofon) ve büyük armoni (korno, kornet, trompet, trombon, tuba, sakshorn) diye ikiye ayrılır.
Armoni: Sadece nefesli çalgılar ve vurmalı çalgılardan kurulu orkestra.
Ayrı iki veya daha çok ses aynı anda çıkarılırsa armoni var demektir. XVII. yüzyılda nazariyeciler, polifonik müziğin dayandığı armoni bilimiyle onun temel unsuru olan akortun ilkelerini bulmaya başladılar. Bundan da anlaşılacağı üzere armoni, akortların incelenmesidir ve melodik çizgilerin üst üste gelişini değil de, dikey bağlantıları incelemesi bakımından kontrpuan-dan ayrılır.
Armoni kuralları, sesli cisimlerin tabii çınlaması, beşliler çevrimi, tonalitelerin görevleri, dengeler (kadanslar), akort vb. ile ilgili kurallara baş vurur.
Armoni incelemesi üç bölüme ayrılabilir. Birinci bölümde uyuşumlu ve uyuşumsuz armoni akortları incelenir. Uyuşumlu armonide üç türlü akort vardır, bunların her biri üç devrik duruma sokulabilir: tüm majör akort, majör gamın 1., 4. ve 5. .derecesine, minör gamın da 5. ve 6. derecesine yerleştirilir; tüm minör akort, majör gamın 2., 3. ve 6. derecesine, minör gamın ise 1. ve 4. derecesine yerleştirilir; eksik beşli akort, ancak minör gamın 2. derecesinde kullanılır.
Majör gamın 6. derecesine konulabilecek olan akort, uyuşumsuz akortlar sınıfına girer. Uyuşumsuz armoninin akortları, hazırlık ve çözümün gereklerine bağlıdır. Yedinci derecenin akortlarından her biri üç devrik duruma girebilir. Minör yedili akort (yani 2. tür) içinde minör akort bulunan bütün derecelere yerleştirilir; minör yedili ve eksik beşli (yani 3. tür) akort ancak minör modun (makamın) 2. derecesine konulur; majör beşli (yani 4. tür) akort, majör gamın 1. ve 4. derecesine, minör gamın ise 6. derecesine yerleştirilir; dominant yedili (yani 1. tür) akort majör olsun, minör olsun gamın 5. derecesine yerleşir. Dominant majör dokuzlu ve minör dokuzlu akortların bas notası tonik olabilir; böylece tonik üstü on birli veya on üçlü akortlar ailesini meydana getirir. Bas notasının üstüne veya altına konan bir veya birkaç sayı armoniyi gösterir. Armonide uygulama, akortların düzenlenmesi ve bağlantılarıyla ilgilidir.
Uygulama kuralları, akortların melodik ve armonik hareketlerini (dolaysız beşliler ve oktavlar, paralel beşliler ve oktavlar), dolaysız birlikte hareketlen, ses aralıklarını, dengeler! (kadansları), katlamaları, aykırı bağlantıları, eksen değişim (modülasyon) mekanizmasını (komşu ve uzak tonaliteler), armoni ilerleyişini (mod aşmalı ve mod aşmasız), taklidi (düzenli ve düzensiz, düz ve ters hareketli, arttırmalı v.b.) ve nihayet çözümü (tabii ve olağandışı) ve hazırlık kurallarını belirler.
Tonaliteye, akorta veya armoniye yabancı notalar çok kere akortun görünüşünü değiştirir. Çıkışta veya inişte yapılan katıştırmalar (alterasyon), tonaliteye yabancı, özü melodik olan notalardır; katıştırmalı akortlar denilen bir kategoriyi meydana getirirler; ne var ki, bu tür akortlar da yeni bir topaklanmadır ve kromatik bir değişmenin sonucu olmayabilirler.
Gecikmeler ve pedaller, akortlara yabancı notalar kategorisine girer. Armoniye yabancı notalar, öz bakımından melodiktir ve melodik süsleme kategorisini meydana getirir: geçiş notaları, işlemeler, öncelemeler, eşapeler ve appoggiaturalar
Akortların bağlantıları, bütün devrik akortlar tabii duruma getirildikten sonra üzerine kondukları dereceler tarafından tayin edilir. En iyi sayılan derecelere sık sık dönmek, içinde bulunulan tonaliteyi hatırlatır ve tonalite duygusunun devamını sağlar. Kontrpuandan daha suni olan armoni”, müzik hayatına çok sonra girmiştir. En parlak yılları şüphesiz romantik çağa rastlar (Schumann, Chopin, Wagner). Çağdaş müzikte, aralıklar yeniden bir fonksiyon kazandığından, armoni fikrinden uzaklaşılmaktadır.
Meydan Larousse / Cilt 2 Sayfa 116