Tasavvufta Arif kişi kimdir, kime denir? Arif kişinin özellikleri nelerdir? Bir kişiyi Arif insan yapan şeyler nelerdir?
Allah’ın, kendi yüce varlığını görebilmesi lütfunu sağladığı, ad ve sıfatlarını kazandırmak yoluyla da kendisiyle bütünleştirdiği kişi.
Bu durumda, bilenle (arif) bilinen (maruf) tek bir varlık olur. Arifin, Allah’ı tanıma ve bulma gücüne, kendiliğinden asla kavuşamayacağını anlaması da Allah hakkında bilgi sayılır. Bu güçsüzlük, kimilerini şaşkına çevirir ve dillerinin tutulmasına neden olur. Bunlar, susmayı yeğleyerek her şeyin varlığının Allah’ın varlığı ile var olduğunu, bilme ve tanımanın da varlığa bağlı bulunduğunu öne sürerler. Onlara göre, Allah’ı bilen yine Allah’tır. Allah’ı bilme ya da tanıma, kimi ariflerin “dillerini uzatır”; onları konuşturur. Bunlar da, Allah’ı evrende tek varlık olarak görürler. Tıpkı, çölde güneşin ışıklarına gömülen bir kimsenin, “güneşten başka bir şey görmüyorum” demesi gibi.
Ariflik aşamasına, bilim ve öğrenimle değil, ancak, insanın Allah tarafından, bilgisi ötesinde olan dünyada (gayri âlem) olup bitenleri ve gerçekleri bilme yeteneğine kavuşmasıyla erişilebilir. Hz. Muhammet’in daha ortalarda yokken Veysel Karani’den söz etmesi; Yakup’un kaybolan Yusuf’un nerde olduğunu bilmesi gibi.