Tunceli’nin Kültürel Özellikleri Nelerdir? Tunceli İlinin kültürel özellikleri, halk oyunları, halk müziği, giyim ve kuşamı, çalgıları, sözlü kültürü.
Tunceli’de çok zengin bir saz ve oyun kültürü vardır. Değişik adlarla pek çok halay oynanmaktadır. Yörede derlenen ezgiler Sivas türküleriyle büyük benzerlik gösterir.
Yörenin en ünlü türküleri; Siyah Perçemlerin Gonca Yüzlerin, Anam Yoğurdunu Ayran Eylesin, Dersim Dört Dağ İçinde, Köroğlu, Gökyüzünde Bölük Bölük Turnalar, Turna Bölük Bölük Olmuş. Karşıdan Atlı Geçti, Dağlar El Ele Verdi, Karadır Kaşın Senin. Karlı Dağlar, Tamzara, Dello, Düğüne Tonlama vb.dir.
Yörede çalınan halk müziği araçları; bağlama, cura, tanbura, kemane, zurna, kaval, davul ve teftir. İlde düğün, bayram ve çeşitli özel günlerde pek çok oyun oynanır. Bir araya gelindiğinde halaylar çekilir. En ünlü oyunlar Üç Ayak. Dello. Tamzara. Horum, Kol Oyunu, Bir Ayak, İki Ayak vb.dir.
Giyimi: Kadınlar İnce tülbent, oyalı yazma, “ev bezi” denen ak bezden iç gömlek giyerler. Üst giysisi Üç ya da dört etektir. Peşli de denen entarilerin kol ağızları geniştir. Bele kuşak bunun üstüne de kejik denen renkli ipekten ucu püsküllü şerit sarılır. Kış aylarında çuhadan sırma işlemeli “Halep İşi” salta, kimi kesimlerde de gocikle hırka giyilir.
Geleneksel erkek giyimi içlik, don ve kuşaktan oluşur. Üstte şalvar, koşya kuşak ve erkek saltası bulunur. Bu giysiler gocik ve hırkayla bütünleşmektedir. Erkek çorapları “gallik”, “dizleme” ve “konçlu” çorap türündendir.
Tunceli Yöresine Ait Bazı Sözler
- Dertli söylegen olur, âşık yırlagan olur.
- Baba düşmanı, oğul dostu olmaz.
- Elinde bergüzarın var, «Buyur yukarı» derler; elinde bergüzarın yok «Ağa yatmış uyur» derler.
- Elma dalda durunca herkes taşını atar.
- Ne ağlı ol ki atsınlar seni, ne şeker ol ki yutsunlar seni.
- Arkası yara olan hayvan, karganın nerden geldiğini bilir.
- Deve geldi Maraş’tan, iyilik hoştur iki baştan.